Ένα συναίσθημα που τείνει να προκαλεί ισχυρές αναμηρυκαστικές τάσεις είναι ο θυμός. Πολλοί ξαναπαίζουμε στο μυαλό μας εμπειρίες που δεν μας αφήνουν να ξεχνάμε τον θυμό μας.
Όπως ο αυτο-ενισχυτικός κύκλος που πυροδοτείται από τη θλίψη – όσο περισσότερο αναμασάμε την οργή μας και όσο περισσότερο συζητάμε με άλλους σκέψεις και εμπειρίες που προκαλούν θυμό, τόσο πιο οργισμένοι νιώθουμε τελικά και τόσο ισχυρότερη είναι η παρόρμησή μας να αναμασάμε τα συναισθήματα και τα προβλήματα που έχουν να κάνουν με αυτές.
Advertisment
Ο Κάρλτον, ένας νέος άντρας με τον οποίο δούλευα πριν από λίγα χρόνια, έπεσε θύμα αυτής της δυναμικής. Ο πατέρας του Κάρλτον προερχόταν από τη μεσαία τάξη, αλλά αφού έκανε μια περιουσία στο χρηματιστήριο, επέμενε ότι ο γιος του δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτα. Για παράδειγμα, μετά την αποφοίτησή του από το κολέγιο, ο Κάρλτον εξέφρασε την επιθυμία να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη.
Ο πατέρας του τον έβαλε αμέσως σε ένα νεόκτιστο ρετιρέ διαμέρισμα και του έδωσε ένα γενναιόδωρο μηνιαίο χαρτζιλίκι, επειδή, όπως είχε πει στον Κάρλτον πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια, «Θέλω μόνο το καλύτερο για τον γιο μου!». Ο Κάρλτον δοκίμασε διάφορες εργασίες, βρίσκοντας επικερδείς δουλειές χάρη στις γνωριμίες του πατέρα του. Ωστόσο, από τη στιγμή που δεν είχε ούτε την πείρα ούτε τα προσόντα για να πετύχει σε αυτές τις θέσεις, συνήθως δεν έμενε περισσότερο από έναν χρόνο σε αυτές, ενώ οι προϊστάμενοί του τον παρότρυναν να «δοκιμάσει κάτι άλλο» ή να «προχωρήσει παρακάτω».
Η υπόδειξη ότι δεν απέδιδε επαρκώς τον ξάφνιασε αρκετές φορές. «Πίστευα ότι αυτές οι εταιρείες δεν θα μου πρόσφεραν ποτέ δουλειά για την οποία δεν ήμουν κατάλληλος. Όμως, απλώς έκαναν τη χάρη στον πατέρα μου», εξήγησε ο Κάρλτον την πρώτη φορά που συναντηθήκαμε. «Από τη στιγμή που θεωρούσαν ότι δεν θα καθόμουν εκεί για πολύ, ποτέ δεν μου είπαν τι δεν έκανα καλά ή τι θα μπορούσα να κάνω για να βελτιωθώ. Απλώς μου ζητούσαν να φύγω. Δεν ξέρεις πόσο ταπεινωτικό ήταν κάθε φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο!»
Advertisment
Ο Κάρλτον έβγαζε καπνούς σε αυτή την ανάμνηση. «Δεν ζήτησα από τον πατέρα μου διαμέρισμα, δεν ζήτησα χαρτζιλίκι και ποτέ δεν ζήτησα βοήθεια για να βρω δουλειά, ούτε μία φορά. Έλεγα μόνο ότι με ενδιέφερε κάτι και την επόμενη στιγμή μού τηλεφωνούσαν για μια θέση που υπήρχε. Κανείς δεν μου είπε ότι αυτές οι θέσεις ήταν πάνω από τις δυνατότητές μου. Μα τον Θεό, ο πατέρας μου απλώς συνέχιζε να με ετοιμάζει για την αποτυχία. Θέλω μόνο το καλύτερο για τον γιο μου!» πρόσθεσε ο Κάρλτον μιμούμενος τη φωνή του πατέρα του.
Όταν ο Κάρλτον ήταν είκοσι πέντε ετών, γνώρισε τη Σολάνα, που εργαζόταν στον χώρο του μάρκετινγκ. Παντρεύτηκαν έναν χρόνο αργότερα. Το φθινόπωρο του 2008, λίγους μήνες μετά τον γάμο τους, ξέσπασε η παγκόσμια ύφεση και ο πατέρας του Κάρλτον έχασε πολλά χρήματα. Αναγκάστηκε να πουλήσει το διαμέρισμα στο οποίο ζούσαν ο Κάρλτον και η Σολάνα και να του κόψει εντελώς το χαρτζιλίκι.
Ο Κάρλτον δεν είχε δουλειά εκείνη την εποχή και οι δυο τους κατέληξαν να ζουν με τον μισθό της Σολάνα και τα λίγα χρήματα που είχε ο Κάρλτον στην τράπεζα. «Άρχισα να ψάχνω σαν τρελός για δουλειά», εξήγησε ο Κάρλτον. «Έκανα αίτηση για εκατοντάδες θέσεις εργασίας τους επόμενους έξι μήνες και απορρίφθηκαν απ’ όλους. Αυτό δεν με εξέπληξε, το βιογραφικό μου έμοιαζε με μια σειρά αποτυχιών.
Ο πατέρας μου ήθελε τόσο να είναι ο ήρωας, που δεν τον ένοιαζε αν οι πράξεις του με έκαναν οικονομικά εξαρτημένο. Δεν τον ένοιαζε αν κατέστρεφε την επαγγελματική μου ζωή. Δεν τον ένοιαζε αν αυτή η στάση δεν θα μου έδινε την ευκαιρία να κάνω κάτι!» Ο Κάρλτον ήταν έξαλλος από θυμό.
«Είμαι είκοσι εφτά ετών και δεν έχω ικανότητες, προσόντα και προοπτική! Μου κατέστρεψε τη ζωή! Είμαι διαρκώς θυμωμένος, και η καημένη η Σολάνα σηκώνει όλο το βάρος αυτής της κατάστασης. Μου λέει να πάψω να έχω εμμονή με τον πατέρα μου, αλλά κάθε φορά που με απορρίπτουν σε μια δουλειά, ακούω τη φωνή του στο κεφάλι μου: Θέλω μόνο το καλύτερο για τον γιο μου! Με τρελαίνει! Αν δεν σταματήσω να φωνάζω στη Σολάνα, θα με αφήσει. Το είπε κιόλας. Και τότε είναι που δεν θα έχω πραγματικά τίποτα!»
Αυτός ο φαύλος κύκλος θυμού λόγω αναμηρυκασμού μπορεί να μας αφήσει γεμάτους οργή και αγανάκτηση και να μας κάνει να νιώθουμε διαρκώς ένταση. Ο θυμός ενεργοποιεί την αντίδραση στρες και το καρδιαγγειακό μας σύστημα, έτσι ώστε μακροπρόθεσμα, νιώθοντας συνεχή και έντονη οργή, υπάρχει κίνδυνος να παρουσιάσουμε καρδιαγγειακές παθήσεις.
Μια ακόμη πιο ύπουλη συνέπεια του αναμηρυκασμού του θυμού είναι ότι η γενική ευερεθιστότητα που προκαλεί μπορεί να μας κάνει να αντιδράμε υπερβολικά ακόμη και στις πιο ήπιες προκλήσεις. Ως αποτέλεσμα, συχνά καταλήγουμε να ξεσπάμε στους φίλους και στα μέλη της οικογένειάς μας. Τους μιλάμε απότομα, τους φωνάζουμε και οι αντιδράσεις μας είναι υπερβολικές στις μικρές προκλήσεις τις καθημερινότητας.
Για να δείξει πόσο εύκολα ξεσπάμε το θυμό μας σε αθώους, μια μελέτη έβαλε ανθρώπους να περάσουν μέσα από μια απογοητευτική εμπειρία και στη συνέχεια ζήτησε σε μερικούς από αυτούς να την αναβιώσουν. Οι συμμετέχοντες που σκέφτονταν διαρκώς την απογοητευτική εμπειρία είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να επιδείξουν επιθετική συμπεριφορά προς τον σύντροφό τους, σε σύγκριση με εκείνους που είχαν περάσει από την ίδια απογοητευτική εμπειρία, αλλά δεν είχαν αναγκαστεί να την αναβιώσουν αργότερα.
Παρόλο που ο σύντροφός τους δεν είχε καμία σχέση με την κατάσταση που προκάλεσε την απογοήτευσή τους, οι θυμωμένοι συμμετέχοντες έφτασαν ακόμη και στο σημείο να σαμποτάρουν τις πιθανότητες του συντρόφου τους να πάρει μια δουλειά, αν και γνώριζαν ότι ήταν εξαιρετικά σημαντική για τον βιοπορισμό και την καριέρα του. Παρόλο που κάνουμε δύσκολη τη ζωή των συντρόφων και των συγγενών μας όταν πέφτουμε στην παγίδα του φαύλου κύκλου του αναμηρυκασμού, η ποιότητα της ζωής τους (όπως και της δικής μας) δέχεται ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα όταν ο κύκλος αναμηρυκασμού που μας κρατά δέσμιους περιλαμβάνει θυμό και ευερεθιστότητα.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Guy Winch «Πρώτες βοήθειες – Γίνε γιατρός της ψυχής σου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα
