Το «παράδοξο της άσκησης» περιγράφει την αντικρουόμενη στάση της σύγχρονης κοινωνίας, όπου από τη μία μας συμβουλεύει να γυμναστούμε, ώστε να παραμείνουμε υγιείς, αλλά από την άλλη δομεί έτσι την καθημερινότητά μας που είναι σχεδόν αδύνατο να αφοσιωθούμε σε κάποια τέτοια δραστηριότητα. Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Neuropsychologia εξετάζει ακριβώς αυτό το παράδοξο και τον ρόλο που ο εγκέφαλός μας παίζει στη διατήρησή του.
Η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρία δηλώνει ότι χρειαζόμαστε μόνο 150 λεπτά μέτριας άσκησης ή 75 λεπτά δραστήριας άσκησης την εβδομάδα για τη βελτίωση της υγείας. Το ίδιο ισχύει και στα Ευρωπαϊκά πρότυπα υγείας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών δεν καταφέρνει να φτάσει αυτό το χρόνο άσκησης.
Advertisment
Γιατί αποφεύγουμε τη γυμναστική;
Σε μια προσπάθεια να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση, στο γιατί δηλαδή αποφεύγουμε τόσο πεισματωδώς την άσκηση παρά το γεγονός ότι γνωρίζουμε τα οφέλη της, ο Matthieu Boisgontier από το Πανεπιστήμιο του British Columbia, ζήτησε από 29 νεαρά άτομα να πάρουν μέρος στην έρευνά του. Στο πείραμα του Boisgontier, οι συμμετέχοντες έλεγχαν μια οθόνη υπολογιστή ενώ ηλεκτρόδια κατέγραφαν την εγκεφαλική τους δραστηριότητα.
Οι εικόνες που περνούσαν από την οθόνη έδειχναν είτε κάποια σωματική δραστηριότητα, είτε κάποια μη δραστηριότητα που εναλλάσσονταν γρήγορα στην οθόνη. Οι συμμετέχοντες χρειαζόταν να αλλάζουν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν τις φωτογραφίες προς εκείνες που έδειχναν σωματική δραστηριότητα και να αποφεύγουν γρήγορα εκείνες που έδειχναν μη δραστηριότητα στο πρώτο μέρος του πειράματος και το αντίθετο στο δεύτερο μέρος.
Περισσότερη εγκεφαλική ενέργεια για την απόρριψη των φωτογραφιών χωρίς γυμναστική
Αναλύοντας τα δεδομένα, η ομάδα βρήκε ότι οι συμμετέχοντες έκαναν πιο γρήγορα την εναλλαγή των εικόνων στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή προς τις φωτογραφίες γυμναστικής και μακριά από τις φωτογραφίες μη γυμναστικής παρά το αντίθετο. Ωστόσο, οι καταγραφές της εγκεφαλικής δραστηριότητας – που ονομάζονται ηλεκτροεγκεφαλογράφημα- έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες ξόδεψαν σημαντικά περισσότερη εγκεφαλική ενέργεια όταν προσπαθούσαν να αλλάξουν τις φωτογραφίες που δεν έδειχναν κάποια μορφή άσκησης και όχι όταν χρειαζόταν να κάνουν το αντίθετο.
Advertisment
«Γνωρίζαμε από παλαιότερες έρευνες ότι οι άνθρωποι είναι πιο γρήγοροι όταν χρειάζεται να αποφύγουν καθιστικές δραστηριότητας και να κινηθούν προς δραστήριες συμπεριφορές. Το καινούριο που προσφέρει αυτή η μελέτη είναι ότι αυτή η ταχύτερη αποφυγή της μη φυσικής δραστηριότητας συνοδεύεται από μια συνέπεια – και αυτή είναι η αυξημένη εμπλοκή των εγκεφαλικών πόρων. Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι ο εγκέφαλός μας έλκεται εγγενώς από καθιστικές συμπεριφορές», αναφέρει ο Boisgontier.
Σημειώνει επίσης ότι η εξοικονόμηση ενέργειας ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της επιβίωσης των ανθρώπων, αφού μας επέτρεπε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί στη διαδικασία αναζήτησης τροφής και καταφυγίου, να αναζητάμε σεξουαλικούς συντρόφους και να αποφεύγουμε αρπακτικά. Η αποτυχία των κοινωνικών πολιτικών να αντιστρέψουν την πανδημία της έλλειψης σωματικής δραστηριότητας μπορεί να οφείλεται στις διεργασίες του εγκεφάλου που αναπτύσσονται και ενισχύονται κατά τη διάρκεια της εξέλιξης».
Διαβάστε επίσης: 10 τρόποι να κινητοποιηθείτε για την πρωινή σας γυμναστική και Η γυμναστική αυξάνει το προσδόκιμο ζωής ανεξάρτητα από το βάρος
Υπάρχει εξελικτική βάση για το παράδοξο της άσκησης;
Ο Daniel E. Lieberman από το Harvard έγραψε σε ένα άρθρο του το 2015 για το Current Sports Medicine Reports σχετικά με την ύπαρξη εξελικτικής βάσης του παραδόξου της άσκησης. Σε αυτό, υπογραμμίζει ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες των φορέων δημόσιας υγείας έχουν πολύ μέτρια αποτελέσματα και οι άνθρωποι προτιμούν να αφήνονται στα ένστικτά τους που τους λένε να ξοδεύουν ενέργεια σε πιο «σημαντικές» διεργασίες επιβίωσης.
Ο Lieberman ισχυρίζεται ότι ως άνθρωποι, τα ένστικτά μας υπαγορεύουν πως χρειάζεται πάντα να διατηρούμε την ενέργειά μας και ότι αυτά τα ένστικτα έχουν γίνει ένα πρόβλημα στη σύγχρονη κοινωνία, επειδή δεν χρειάζεται πια να κάνουμε το βασικό• να κυνηγάμε για τροφή. Εξηγεί ότι αυτή η τάση προς την «τεμπελιά» προέρχεται κυρίως από τους προγόνους μας που ήταν κυνηγοί – τροφοσυλλέκτες και έκαιγαν περισσότερες θερμίδες απ’ όσες μπορούσαν να συλλέξουν κατά την αναζήτηση φαγητού.
Ο Lieberman γράφει ότι ενώ οι άνθρωποι είμαστε προσαρμοσμένοι στο να είμαστε ενεργοί και δραστήριοι αθλητές, είμαστε επίσης προσαρμοσμένοι στο να είμαστε και αδρανείς όσο συχνότερα γίνεται. Έχουμε μια φυσική και φυσιολογική τάση προς τη σωματική τεμπελιά. Υποστηρίζει ότι για να αντιστρέψουμε αυτά τα δεδομένα, χρειαζόμαστε στρατηγικές για να κάνουμε πιο διασκεδαστική τη διαδικασία εκγύμνασης και να νιώθουμε ότι είναι σαν «παιχνίδι» ή να αναδομήσουμε τα περιβάλλοντά μας έτσι ώστε εκείνα να απαιτούν από εμάς περισσότερη σωματική δραστηριότητα.
Photo: Author/Depositphotos
[toggle title="Πηγές"]
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0028393218303981?via%3Dihub
[/toggle]
