Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται με ποια κριτήρια θα επιλέξουν τον θεραπευτή τους. Ένα πολύ βασικό κριτήριο είναι η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση/προσεγγίσεις που «φέρει» ο θεραπευτής και αν αυτή μας ταιριάζει. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα γίνει αναφορά στις ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που είναι πιθανότερο να συναντήσετε.
Υπάρχουν πάνω από 50 προσεγγίσεις, αλλά οι περισσότερες είναι παρακλάδια κάποιων βασικών. Εδώ είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση οι θεραπευτές να συνδυάζουν προσεγγίσεις προκείμενου να είναι πιο αποτελεσματικοί. Δεν κάνουν όλες οι προσεγγίσεις για όλους τους ανθρώπους και σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι η προσέγγιση που λειτούργησε σε κάποιον θα είναι το ίδιο αποτελεσματική και σε κάποιον άλλο. Είναι λοιπόν σημαντικό για τον θεραπευόμενο να ενημερωθεί σχετικά πριν την τελική του επιλογή.
Advertisment
1. Ψυχοδυναμικές Προσεγγίσεις
Ψυχανάλυση
Η ψυχανάλυση είναι από τις πρώτες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που παρουσιάστηκαν. Πατέρας της είναι ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Βασίζεται στην ιδέα ότι οι συγκρούσεις και τα τραύματά μας είναι κρυμμένα στο ασυνείδητο και μπορούν να επηρεάσουν τις καθημερινές μας συμπεριφορές και συναισθήματα. Φέρνοντας το περιεχόμενο του ασυνείδητού μας προς τα εμπρός, είναι δυνατόν να θεραπευτούμε.
Αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιεί τεχνικές όπως η ελεύθερη συσχέτιση και η ερμηνεία των ονείρων για την πρόσβαση σε πρώιμες αναμνήσεις και κρυφά τραύματα και συγκρούσεις. Πιστεύει επίσης ότι οι ρίζες των σημερινών μας προβλημάτων είναι στο παρελθόν, επομένως είναι μια προσέγγιση που εξετάζει κυρίως την παιδική ηλικία του ατόμου και τις σχέσεις με τους γονείς με μεγάλη λεπτομέρεια. Έχει μεγάλη διάρκεια και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να κοστίζει παραπάνω από άλλες προσεγγίσεις.
Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία
Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία χρησιμοποιεί πολλές από τις ιδέες της ψυχανάλυσης αλλά προσπαθεί να την καταστήσει πιο προσιτή και σύγχρονη. Διαρκεί συνήθως λιγότερο από την ψυχανάλυση και συχνά χρησιμοποιεί τεχνικές που στηρίζονται περισσότερο στο παρόν και όχι μόνο στο παρελθόν. Παρότι η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία βασίζεται στις ιδέες του Freud, συνήθως ενσωματώνει τεχνικές που προτείνουν και άλλοι ψυχοθεραπευτές. Προσπαθεί επίσης να φέρει το ασυνείδητο στο συνειδητό και να το αντιμετωπίσει ανοιχτά, χωρίς όμως να χρειάζεται λεπτομερής εξερεύνηση του παρελθόντος του ατόμου.
Advertisment
2. Ουμανιστικές Προσεγγίσεις
Προσωποκεντρική προσέγγιση
Η προσωποκεντρική θεραπεία είναι μια μη κατευθυντική προσέγγιση ─ δηλαδή ο πελάτης είναι υπεύθυνος για την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί η θεραπεία. Αυτή η προσέγγιση θεωρεί τον πελάτη ως ‘ειδικό’ στην κατάστασή του και τον θεραπευτή ως ‘διευκολυντή’ και συμπονετικό ακροατή που βοηθά στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για το άτομο. Η θεραπεία δίνει έμφαση στην ικανότητα του ατόμου να αναπτυχθεί και να βελτιωθεί, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητές του. Ο θεραπευτής επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός ισχυρού δεσμού με τον άνθρωπο με τη χρήση της ενσυναίσθησης, αλλά και στην άνευ όρων αποδοχή του πελάτη. Η θεραπεία δίνει έμφαση στις θετικές πτυχές του ατόμου, στις δυνάμεις του και στο δεσμό που δημιουργείται με τον θεραπευτή ως εργαλείο θεραπείας.
Gestalt
Η βασική πτυχή της θεραπείας Gestalt είναι ότι επικεντρώνεται στο παρόν, στα πράγματα που συμβαίνουν εδώ και τώρα. Η προσέγγιση απορρίπτει την ιδέα ότι το παρελθόν πρέπει να διερευνηθεί, ενθαρρύνει τους πελάτες να είναι παρόντες στη στιγμή και να λύσουν τα τρέχοντα θέματα που αντιμετωπίζουν. Αν το παρελθόν πρέπει να διερευνηθεί, τότε οι πελάτες το φέρνουν στο παρόν. Η Gestalt είναι επίσης μια προσέγγιση με βάση τον άνθρωπο, που σημαίνει ότι ο πελάτης καθοδηγεί τη διαδικασία. Η προσέγγιση δίνει μεγάλη βάση στην αυτογνωσία και επικεντρώνει στο παρόν, ενθαρρύνοντας τον πελάτη να εμπλακεί με τις εσωτερικές διαδικασίες του και να καταλάβει τί του συμβαίνει κατά τη διάρκεια των εμπειριών του.
Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία
Η υπαρξιακή ή υπαρξιστική ψυχοθεραπεία βασίζεται στη φιλοσοφία και ασχολείται με τα μεγάλα ερωτήματα στη ζωή, όπως το νόημα αυτής, το θάνατο και τη μοναξιά. Ενθαρρύνει τον πελάτη να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα, ακόμα και αν αυτό του προκαλεί άγχος και να βρει τρόπο να δώσει νόημα στον πόνο που αντιμετωπίζει. Σε αυτή την προσέγγιση, ο θεραπευτής συνεργάζεται με τον πελάτη για να τον βοηθήσει να αναλάβει πλήρως την ευθύνη της ζωής του, καθώς και να καλλιεργήσει τη συνείδηση των εσωτερικών εμπειριών του. Επίσης ενθαρρύνει το άτομο να κάνει συνειδητές επιλογές και να ζήσει με νόημα.
3. Συμπεριφορικές Προσεγγίσεις
Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία είναι μία από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες προσεγγίσεις σήμερα. Αυτός ο τύπος θεραπείας βασίζεται στην υπόθεση ότι οι δυσκολίες και οι δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές δεν προκύπτουν από το περιβάλλον αλλά αντ ‘αυτού είναι το αποτέλεσμα μιας μάλλον παράλογης ερμηνείας του κόσμου γύρω μας. Οι άνθρωποι υποφέρουν κατ ‘ουσίαν επειδή έχουν παράλογες, ανακριβείς ιδέες. Με τη στοχοθέτηση αυτών των ιδεών και την αλλαγή τους για να είναι πιο ευθυγραμμισμένες με την πραγματικότητα, είναι δυνατόν να βελτιωθεί η ευημερία του ατόμου.
Η θεραπεία χρησιμοποιεί διαφορετικές τεχνικές για να αλλάξει τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές που πλήττουν και περιορίζουν την καθημερινή ζωή του ατόμου. Ο θεραπευτής και ο ασθενής συνεργάζονται ως ομάδα για τον εντοπισμό και την επίλυση προβλημάτων. Οι πελάτες μαθαίνουν συγκεκριμένες δεξιότητες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Η θεραπεία είναι βραχεία, δομημένη και σταθερά προσανατολισμένη σε συγκεκριμένους στόχους. Ο θεραπευόμενος ολοκληρώνει εργασίες και στον χώρο του, με απώτερο στόχο την ανάληψη προσωπικής ευθηνής.
Θεραπεία σχημάτων
Η θεραπεία των σχημάτων είναι μια προσέγγιση που χρησιμοποιείται συνήθως για να συνεργαστεί με ανθρώπους που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες προσεγγίσεις, όπως η CBT και εφαρμόζεται κυρίως στη θεραπεία σημαντικών προβλημάτων όπως οι διαταραχές προσωπικότητας. Αυτή η προσέγγιση επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την αλλαγή σχημάτων ─ δηλαδή στο πως το άτομο βλέπει τον κόσμο, τις επιλογές του ─ αυτά δηλαδή που διαμορφώθηκαν στην πρώιμη παιδική ηλικία. Τα σχήματα προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις, εάν αυτός ο τρόπος είναι ο σωστός, αλλά και τις αρνητικές εμπειρίες που μπορεί να έχει το άτομο. Η θεραπεία σχήματος χρησιμοποιεί τεχνικές από διάφορες προσεγγίσεις για να βοηθήσει τους πελάτες να ενδυναμώσουν τον εαυτό τους και να αντικαταστήσουν τους ακατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης.
4. Συστημική Θεραπεία
Η συστημική θεραπεία δεν βλέπει το άτομο ως μονάδα αλλά ως κάποιον που αποτελεί μέρος διαφορετικών συστημάτων, όπως η κοινωνία και η οικογένεια. Το άτομο επηρεάζεται από αυτά τα συστήματα αλλά και παίζει ρόλο σε αυτά, οπότε η κατάστασή του εξαρτάται συχνά από το τί συμβαίνει γύρω του. Η θεραπεία επικεντρώνεται στην αναγνώριση της επίδρασης του συστήματος και την αντιμετώπισή της. Αν και προωθεί τις αλλαγές σε ατομικό επίπεδο, αυτή η προσέγγιση εξετάζει και συνεργάζεται με τα συστήματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή του ατόμου. Η θεραπεία αγωνίζεται να τροποποιήσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει το άτομο και δεν αναμένει ότι το άτομο θα αλλάξει από μόνο του.
5. Σύγκριση
Οι διαφορές μεταξύ των θεραπειών οφείλονται κυρίως στις διαφορετικές τους απόψεις για την ανθρωπινή φύση, δηλαδή την προσωπικότητα και τα αίτια της διαταραχής. Οι ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις για παράδειγμα βλέπουν τον άνθρωπο ως λογικό ον που δύναται να παλέψει για τις προσωπικές του ελευθερίες. Οι συμπεριφορικές προσεγγίσεις από την άλλη, θεωρούν ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου είναι εύπλαστη και διαμορφώνεται από διάφορα ερεθίσματα, ενώ σε αντίθεση με αυτό, οι ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις θεωρούν ότι ο άνθρωπος είναι έρμαιο των ενστίκτων του. Έτσι λοιπόν είναι δύσκολο να πούμε ότι η μια προσέγγιση υπερτερεί της άλλης, αλλά ότι ίσως η μια συμπληρώνει την άλλη.
6. Σημείωμα Αρθογράφου
Έγινε μια προσπάθεια το κείμενο να παραμείνει λυτό, όπως επίσης και να κρατηθεί ο όγκος του σε λογικά επίπεδα. Είναι λογικό ότι στο πλαίσιο αυτό δεν μπορούν να αναφερθούν όλα τα στοιχεία των προσεγγίσεων, ούτε όλες οι προσεγγίσεις. Ως εκ τούτου θα επιθυμούσα, το κείμενο αυτό να αποτελέσει έναυσμα για περισσότερη μελέτη ως προς την επιλογή της καταλληλότερης ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης.
[toggle title="Πηγές"]
Boscolo L., Bertando P. Ατομική συστημική θεραπεία. Μαΐστρος, 2008
Gabbardo O.G. Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία μακράς διάρκειας. Κοινός τόπος ψυχιατρικής, νευροεπιστημων & επιστήμων του ανθρώπου, 2010
Ginger, S. Gestalt θεραπεία: η τέχνη της επικοινωνίας. Ασημάκης, 2007
Κοσμιδου, Χ.Η., Γαλανουδάκη, Α. Ρ. Συμβουλευτική θεωρία και πρακτική με ασκήσεις για την ανάπτυξη αυτογνωσίας και δεξιοτήτων συμβουλευτικής. Ασημάκης, 1996
Μπρούζος Α. Προσωποκετρική συμβουλευτική. Τυπώθητο/Δαρδάνος, 2004
Sigmund Freud. Εισαγωγή στην ψυχανάλυση. Επίκουρος, 1996
Westbrook D., Kennerly H., Kirk J. Εισαγωγή στην γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία. Πεδίο, 2012
[/toggle]
- Carl Jung | Η θεωρία του τραυματισμένου θεραπευτή - 9 Φεβρουαρίου 2023
- Ο θεραπευτής δεν είναι εκεί για να σε φτιάξει. Είναι εκεί για να σε βοηθήσει να γίνεις εσύ! - 21 Μαρτίου 2022
- “Aυτoεκπληρούμενη προφητεία”: Δώσε τέλος στους φαύλους κύκλους που σε σαμποτάρουν! - 9 Φεβρουαρίου 2022
