Για πρώτη φορά, έρευνα αποκαλύπτει
τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν αλλάζετε
το περιβάλλον που κοιμάστε.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βιώσει το λεγόμενο «σύμπτωμα της πρώτης νύχτας» κάποια στιγμή στη ζωή τους. Όταν κοιμάστε σε άγνωστο περιβάλλον για πρώτη φορά, είναι πιθανό να χρειάζεστε περισσότερο χρόνο για να αποκοιμηθείτε και όταν τελικά αυτό συμβαίνει ο ύπνος θα είναι διακεκομμένος και όχι ευχάριστος. Για πρώτη φορά, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν γιατί συμβαίνει αυτό.
Advertisment
Αν και το σύμπτωμα της πρώτης νύχτας (FNE) εντάσσεται στην εμπειρία του ανθρώπου από τότε που κοιμόταν για πρώτη φορά σε μια καινούρια σπηλιά, οι επιστημονικοί λόγοι σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα παρέμεναν μυστήριο.
Το FNE είναι τόσο συνηθισμένο και σταθερό ώστε οι ερευνητές που ειδικεύονται σε θέματα ύπνου απορρίπτουν συστηματικά τα δεδομένα της πρώτης νύχτας διότι γνωρίζουν ότι θα είναι περίεργα και γι’ αυτό τον λόγο ακατάλληλα προς χρήση.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Μπράουν στο Ροντ Άιλαντ με επικεφαλής τη Yuka Sasaki, έθεσαν στόχο να ερευνήσουν το περίεργο φαινόμενο σε μεγαλύτερο βάθος.
Advertisment
Η επιστημονική ομάδα θέλησε να μάθει γιατί εμφανίζεται το FNE και αν υπάρχει κάποιο όφελος από αυτό. Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές νευροαπεικόνισης προκειμένου να λάβουν στιγμιότυπα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου, η ομάδα έφτιαξε μια λεπτομερή εικόνα της δραστηριότητας του ύπνου κατά τη διάρκεια της πρώτης νύχτας σε κάποιο καινούριο μέρος.
Διαβάστε
Πώς μπορεί να μας προειδοποιήσει ο ύπνος για προβλήματα υγείας
Πολυφασικός ύπνος: Η μέθοδος του Ντα Βίντσι για καλύτερη ξεκούραση και εξοικονόμηση χρόνου
Οι μετρήσεις περιλάμβαναν μαγνητοεγκεφαλογραφία, δομική MRI (μαγνητική τομογραφία) και πολυυπνογραφία (μέτρηση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα, της αναπνοής και του καρδιακού ρυθμού, καθώς και των κινήσεων των ματιών και των ποδιών).
Ο ύπνος βραδέων κυμάτων κι όχι η φάση REM (ύπνος γρήγορων κινήσεων των ματιών) του ύπνου ήταν η κύρια παράμετρος στην οποία επικεντρώθηκε η ομάδα διότι χρησιμεύει ως άμεση μέτρηση του βάθους του ύπνου.
Διάσπαση αριστερού-δεξιού η ημισφαιρίου
Η Sasaki και οι συνεργάτες της έμειναν έκπληκτοι από τα αποτελέσματα. Διαπίστωσαν ότι κατά την πρώτη νύχτα του ύπνου η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου κοιμόταν σε σημαντικά μικρότερο βαθμό από τη δεξιά. Τα 2 ημισφαίρια δεν κοιμόντουσαν σε ίσες ποσότητες, αλλά παρουσίαζαν αισθητά διαφορετικά μοτίβα.
Μία από τις βασικές παραμέτρους του FNE είναι το χρονικό διάστημα που ένα άτομο χρειάζεται για να κοιμηθεί. Αυτό φάνηκε ότι εξαρτάται από τον βαθμό ασυμμετρίας ανάμεσα στα ημισφαίρια. Με άλλα λόγια, όσο πιο διαφορετικά συμπεριφέρονται οι 2 πλευρές του εγκεφάλου, τόσο περισσότερο χρόνος χρειάζεται ένα άτομο για να κοιμηθεί.
Ένα δεύτερο σκέλος του πειράματος έδειξε ότι το αριστερό ημισφαίριο ήταν περισσότερο ευαίσθητο σε εξωτερικά ηχητικά ερεθίσματα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο εγκέφαλος όχι μόνο παρουσίαζε μεγαλύτερη αντίδραση σε έναν τυχαίο θόρυβο, αλλά ο συμμετέχων στο πείραμα ήταν πιθανότερο να ξυπνήσει. Όταν η ομάδα έκανε μετρήσεις στα ίδια άτομα τη δεύτερη νύχτα, η ευαισθησία στον ήχο στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου είχε εξαφανιστεί.
Ποια είναι τα οφέλη του FNE;
Ο διαταραγμένος ύπνος μπορεί να κάνει την επόμενη ημέρα σας δύσκολη, καθώς θα αγωνίζεστε να καταφέρετε να ανταποκριθείτε στις πρωινές συναντήσεις νιώθοντας νύστα και πίνοντας τόνους καφέ. Ποιο θα μπορούσε να είναι το όφελος από όλο αυτό; Όπως αποδείχτηκε, ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι ο πρώτος που ανέπτυξε μια τέτοια συνήθεια.
Διαβάστε
Γιατί αξίζει να διαβάζετε πριν από τον ύπνο
Είναι γνωστό ότι κι άλλα ζώα κοιμούνται με το ήμισυ του εγκεφάλου τους να βρίσκεται σε εγρήγορση, όπως για παράδειγμα τα θαλάσσια θηλαστικά και ορισμένα ήδη πτηνών. Αυτού του είδους η ημισφαιρική ασυμμετρία που ονομάζεται μη ημισφαιρικός ύπνος βραδέων κυμάτων, επιτρέπει σε ένα μέρος του εγκεφάλου να παραμένει σε εγρήγορση. Αν προκύψει κάποιος περίεργος ήχος, είναι πιθανότερο να ξυπνήσουμε και να προετοιμαστούμε για να αντιμετωπίσουμε τον ενδεχόμενο κίνδυνο.
Τα πτηνά μπορούν να κοιμούνται με το ένα ημισφαίριο κάθε φορά έχοντας κυριολεκτικά το ένα μάτι ανοιχτό για τυχόν επίθεση από τα αρπακτικά ζώα. Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μερικά είδη πτηνών μπορούν να κοιμούνται ελαφρώς ενώ πετούν κατά τη διάρκεια μεγάλων μεταναστευτικών ταξιδιών.
Ως απόδειξη για την υπόθεση της εγρήγορσης, σε ένα τρίτο πείραμα η ομάδα ζήτησε από τους συμμετέχοντες να χτυπήσουν ελαφρά τα δάχτυλά τους σε περίπτωση που άκουγαν έναν ήχο ενώ κοιμόνταν. Η Sasaki διαπίστωσε ότι την πρώτη νύχτα του ύπνου οι συμμετέχοντες είχαν περισσότερες πιθανότητες να ανταποκριθούν και μάλιστα σημαντικά γρηγορότερα σε σύγκριση με τη δεύτερη νύχτα.
Παρά το γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας δεν παρουσιάζει τον ίδιο βαθμό ημισφαιρικής διακύμανσης όπως πχ στα δελφίνια, η Sasaki αναφέρει τα εξής: «Γνωρίζουμε ότι τα θαλάσσια ζώα και ορισμένα ήδη πτηνών κάνουν μη ημισφαιρικό ύπνο, δηλαδή το ένα ημισφαίριο είναι ξύπνιο και το άλλο κοιμάται. […] Ο δικός μας εγκέφαλος ίσως διαθέτει ένα μικροσκοπικό σύστημα παρόμοιο με αυτό της φάλαινας και του δελφινιού».
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το FNE;
Ο μερικός έλεγχος αυτού του φαινομένου ίσως φανεί χρήσιμος στους ανθρώπους που ταξιδεύουν συχνά λόγω δουλειάς. Η Sasaki δεν έχει όλες τις απαντήσεις σε αυτό το στάδιο, αλλά πιστεύει ότι με την πάροδο του χρόνου ο εγκέφαλός μας έχει πιθανότητες να προσαρμοστεί και ότι «οι άνθρωποι που βρίσκονται συχνά σε καινούρια μέρη δεν χρειάζεται να έχουν κακό ύπνο σε τακτική βάση».
Επίσης, συμβουλεύει να παίρνετε μαζί σας το δικό σας μαξιλάρι αν σκοπεύετε να κοιμηθείτε σε κάποιο καινούριο μέρος, σίγουρα όμως θα υπάρξουν κι άλλες συμβουλές αφού η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Ο ύπνος εξακολουθεί να περιέχει πολλά μυστήρια και ένα θέμα τόσο συναρπαστικό πάντα έχει ανάγκη από περαιτέρω έρευνες.
