του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D.
Advertisment
Ο πονοκέφαλος δεν αφορά μόνο στους μεγάλους. Ταλαιπωρεί και τους μικρούς και μάλιστα περισσότερο απ’ ότι πιστεύουμε. Μην νομίζετε λοιπόν ότι το παιδί σας λέει ψέματα όταν ισχυρίζεται πως πονάει το κεφάλι του.
Περίπου το 80% των παιδιών έως την ηλικία των 14 χρόνων έχουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο πονοκεφάλου, ενώ το 20%, έχει πονοκέφαλο μια φορά το μήνα.
Μπορεί να είναι αλήθεια και να οφείλεται σε διάφορες αιτίες.
Advertisment
Το 40% των παιδιών ηλικίας 7 χρονών έχουν ήδη την εμπειρία περισσότερο από μίας κεφαλαλγίας και σε ηλικία 12-15 χρονών το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 75%. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 1 στα 2 παιδιά κάποια στιγμή έχει πονοκέφαλο.
Τα κορίτσια προσβάλλονται συχνότερα από τα αγόρια. Τα αγόρια προσβάλλονται από ημικρανία όταν είναι μεταξύ 10 και 12 ετών.
Ο γονέας θα πρέπει ίσως να ξεκινήσει να ανησυχεί ή να το ψάχνει περισσότερο, όταν αντιληφθεί ότι το παιδί έχει έντονους και συχνούς πονοκεφάλους, όταν ξυπνάει και διαμαρτύρεται ότι πονάει το κεφάλι του και όταν η κεφαλαλγία, που παρουσιάζει, ακολουθείται και από άλλα συμπτώματα, όπως εμετοί, πυρετό ή ατονία
Ο οξύς και ξαφνικός πονοκέφαλος είναι ένα σύμπτωμα που χαρακτηρίζει πολλές αρρώστιες. Ο πυρετός για παράδειγμα σχεδόν πάντοτε συνοδεύεται από πόνο στους κροτάφους ή πίσω από τα μάτια.
Πονοκέφαλος παρατηρείται και στα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό και επιδιώκουν τις πρωτιές.
Κατά τη διάρκεια αγώνων δρόμου, ποδοσφαίρου ή άρσης βαρών ο πονοκέφαλος μπορεί να είναι αιτία διακοπής του αγωνίσματος.
Οι τραυματισμοί του κεφαλιού μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο διάρκειας αρκετών ημερών λόγω εγκεφαλικής διάσεισης και μπορεί να είναι απαραίτητο να υποβάλλουμε το παιδί σε αξονική τομογραφία η υπερηχογράφημα.
Ανάλογα με τους χαρακτήρες και τον τρόπο εμφάνισης χωρίζονται σε οξείες και χρόνιες κεφαλαλγίες.
Οξείς Πονοκέφαλοι
Οξύς είναι ο πονοκέφαλος που έρχεται ξαφνικά, είναι έντονος, έχει διάρκεια και συχνά συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα. Τα αίτια για τέτοιους πονοκεφάλους όταν εμφανίζονται για πρώτη φορά, είναι πολλά και μπορεί να μην αφορούν αποκλειστικά τον εγκέφαλο αλλά να οφείλονται σε άλλες συστηματικές παθήσεις όπως αρτηριακή υπέρταση, λοιμώξεις κ.α.
5-17% σοβαρό πρόβλημα υγείας
Ιογενείς λοιμώξεις 39%.
Ημικρανία 15.6%
Σε περίπτωση που τέτοια επεισόδια επαναλαμβάνονται, μιλάμε για οξείες επαναλαμβανόμενες (υποτροπιάζουσες) κεφαλαλγίες. Η συχνότητα ποικίλει από μια φορά την εβδομάδα ή το χρόνο και στα μεσοδιαστήματα των κρίσεων το παιδί είναι απόλυτα υγιές.
Όταν με την πάροδο του χρόνου τα επεισόδια αυτά επιδεινώνονται σε ένταση, σε διάρκεια ή σε συχνότητα, πιθανόν να υποκρύπτεται κάποια σοβαρή εγκεφαλική βλάβη. Στην περίπτωση που παραμένουν αμετάβλητες πρόκειται συνήθως για ημικρανίες. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει δομική βλάβη του εγκεφάλου αλλά προδιάθεση και ‘ευαισθησία’ στην εύκολη πρόκληση πονοκεφάλων.
Η ημικρανία στην παιδική ηλικία υπολογίζεται σε ποσοστό 8-12% περίπου έως την ηλικία των 16 ετών. Η ηλικία έναρξης μπορεί να είναι και κάτω από 5 ετών, ακόμη και στην βρεφική ή και νεογνική ηλικία, ενώ η κληρονομικότητα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.
Οι κρίσεις ημικρανίας στα παιδιά παρουσιάζουν αρκετές διαφορές με εκείνες των ενηλίκων. Στις ηλικίες κάτω των 12 ετών, η ημικρανία είναι συχνότερη στα αγόρια (60%), ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες γίνεται συχνότερη στο γυναικείο φύλο για να φτάσει η αναλογία στους ενήλικες γυναίκες – άνδρες 3:1.
Η διάρκεια των κρίσεων στα παιδιά είναι μικρότερη και κυμαίνεται από μερικά λεπτά έως μερικές ώρες, που σπάνια ξεπερνούν τις 12. Η ναυτία, οι έμετοι και άλλα συνοδά συμπτώματα εμφανίζονται συχνότερα στα παιδιά από τους ενήλικες. Τα παιδιά που παρουσιάζουν ημικρανίες έχουν 50% πιθανότητες να συνεχίσουν στην ενήλικη ζωή και 30-40% πιθανότητες να έχουν και τα παιδιά τους ημικρανίες.
Χρόνιοι Πονοκέφαλοι
Το παιδί παραπονιέται καθημερινά για πονοκέφαλο για μέρες ή και για εβδομάδες. Προοδευτική αύξηση της έντασης του πονοκεφάλου ή εμφάνιση και άλλων συμπτωμάτων, όπως απώλεια της όρασης, προβλήματα ομιλίας, ή μυϊκή αδυναμία, μπορεί να είναι σημάδι ενός πιο σοβαρού προβλήματος, όπως:
τραύμα κεφαλής ή/και αυχένος
μη αγγειακή ενδοκράνια διαταραχή
λοίμωξη
Μηνιγγίτιδα
Εγκεφαλίτιδα (φλεγμονή του εγκεφάλου)
Ογκος
Απόστημα
χρήση ουσίας ή διακοπή της
διαταραχή της αιμόστασης
διαταραχή οφθαλμών, ώτων, ρινός, οδόντων, στόματος ή άλλων ανατομικών δομών του κρανίου ή του προσώπου
ψυχιατρική διαταραχή
Οι πονοκέφαλοι με ήπια ένταση, που περιγράφονται σαν ‘βάρος’ ή σαν ‘τράβηγμα’, παραμένουν αμετάβλητοι και δεν συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα χαρακτηρίζονται ως ‘κεφαλαλγίες τάσεως’. Απαντώνται συχνότερα στη εφηβική ηλικία, δεν υπάρχει οργανική βλάβη και τα συχνότερα αίτια είναι το οικογενειακό ή το σχολικό stress, το άγχος, η καταθλιπτική διαταραχή και η έντονη σωματική κόπωση.
ΠΟΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ
Για τον γιατρό συχνά αρκεί η περιγραφή των επεισοδίων και η κλινική εξέταση για να τεθεί η διάγνωση και συχνά δεν απαιτείται καμία εργαστηριακή εξέταση.
Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, αξονική, μαγνητική τομογραφία ή άλλες εξετάσεις, πρέπει να γίνονται μόνον όταν κριθεί απαραίτητο από τον γιατρό και ποτέ με πρωτοβουλία των γονιών, γιατί το παιδί επιβαρύνεται με περιττές και συχνά επώδυνες εξετάσεις, χωρίς να δίδεται λύση στο πρόβλημα.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Ο ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ;
Στις περιπτώσεις που ο πονοκέφαλος οφείλεται σε οργανικά αίτια η αντιμετώπιση του είναι αιτιολογική, θεραπεύεται δηλαδή η νόσος που τον προκαλεί.
Στις ‘λειτουργικές κεφαλαλγίες’, συνηθέστερες στα παιδιά η ημικρανία και η κεφαλαλγία τάσεως, πριν καταφύγει κανείς σε φάρμακα θα πρέπει να αποφύγει τους παράγοντες που ευθύνονται για την πρόκληση τους.
Η πίεση στο σχολείο και οι οικογενειακές συγκρούσεις είναι ο συνηθέστερος αιτιολογικός παράγων πρόκλησης πονοκεφάλων. Πνευματική αλλά και σωματική κόπωση, πολλές ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης, μικροτραυματισμοί στο κεφάλι και ορισμένες τροφές προκαλούν κεφαλαλγίες σε παιδιά με προδιάθεση. Η έλλειψη ύπνου στα μικρότερα παιδιά, αλλά και ο υπερβολικός ή ακατάστατος ύπνος που παρατηρείται κυρίως στους εφήβους, μπορεί να προκαλέσουν επεισόδια ημικρανίας.
Παιδιά με προδιάθεση για ημικρανίες έχουν έναν ακόμη λόγο να ακολουθούν σωστή διατροφή και να εφαρμόζουν σωστούς κανόνες διαβίωσης.
Η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου είναι απαραίτητη για κάθε παιδί και το παιχνίδι είναι απαραίτητο για την ψυχική του ισορροπία. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες θα πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά και με την σύμφωνη γνώμη του παιδιού για να αποφεύγεται υπερβολικό φόρτωμα.
Να μην ξεχνάμε ότι απασχολήσεις όπως η μουσική, η άθληση ακόμη και οι ξένες γλώσσες πρέπει να είναι ξεκούραση και διασκέδαση για το παιδί και όχι ένας επιπλέον βραχνάς.
Σημαντικός επίσης παράγων είναι οι σχέσεις με τους γονείς, τους δασκάλους και γενικότερα οι διαπροσωπικές σχέσεις κυρίως στην εφηβική ηλικία.
Φάρμακα υπάρχουν τόσο για την αντιμετώπιση της οξείας κρίσης, όσο και για προληπτική χρήση. Πριν όμως από οτιδήποτε άλλο θα πρέπει να εφαρμοστούν κανόνες για την ομαλοποίηση της διαβίωσης του παιδιού και την αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων.
Τελικά η κεφαλαλγία στο παιδί μπορεί να είναι απλά εκδήλωση έντασης ή κόπωσης που σχετίζεται με την καθημερινή ζωή ή να αποτελεί σύμπτωμα σοβαρής πάθησης. Αυτή η διττή σημασία της, η καλοήθης και η δυνητικά κακοήθης είναι που κρατάει άγρυπνο το ενδιαφέρον μας και επιβάλει προσεκτική και μεθοδική προσέγγιση του συμπτώματος.
