«Υπάρχουν ελάχιστοι ηγέτες στην Ιστορία», είπε μια μέρα ο Taizong στους υπουργούς, «που αποκατέστησαν την ειρήνη και ένωσαν την Κίνα, αλλά κανείς δεν κατάφερε να κατακτήσει τους ξένους βαρβάρους. Δεν είμαι τόσο ικανός όσο εκείνοι, αλλά τα κατορθώματά μου έχουν ξεπεράσει τα δικά τους. Ποιοι νομίζετε ότι είναι οι λόγοι;»
Οι υπουργοί του άρχισαν να του πλέκουν το εγκώμιο. Κανείς δεν πρόσφερε ικανοποιητική απάντηση. Ύστερα ο Taizong απάντησε στην ερώτηση μόνος του. «Πιστεύω ότι υπάρχουν πέντε λόγοι. Πρώτον, εκείνοι οι ηγεμόνες φθονούσαν τους ανθρώπους που οι ικανότητές τους ξεπερνούσαν τις δικές τους, αλλά εγώ δεν φθονώ. Με ευχαριστεί να ανακαλύπτω τα χαρίσματα των άλλων σαν να ήταν δικά μου.
Advertisment
Δεύτερον, κατανοώ ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Έτσι, παραβλέπω τις αδυναμίες των άλλων και εκτιμώ τα προτερήματά τους.
Τρίτον, οι ηγεμόνες εκείνοι δεν γνώριζαν πώς να εκμεταλλευτούν το ανθρώπινο δυναμικό. Αποδέχονταν τους χαρισματικούς ανθρώπους, αλλά παραγκώνιζαν τους κοινούς θνητούς. Εγώ σέβομαι τους πρώτους, αλλά έχω συμπόνια για τους δεύτερους και αξιοποιώ και τους δύο.
Τέταρτον, σε εκείνους τους ηγεμόνες δεν άρεσε η ειλικρίνεια. Κάποιοι μάλιστα σκότωναν όποιον τολμούσε να διαμαρτυρηθεί. Όμως εγώ αναζητώ ειλικρινείς ανθρώπους να υπηρετήσουν στην Αυλή μου και δεν έχω τιμωρήσει κανέναν επειδή μίλησε ελεύθερα.
Advertisment
Τέλος, εκείνοι περιφρονούσαν τους ξένους, ενώ εγώ όχι. Τους φέρομαι με τον ίδιο τρόπο που φέρομαι στους Κινέζους. Έτσι οι βάρβαροι με βλέπουν σαν μια «πατρική φιγούρα».
Τι μας διδάσκουν σήμερα ο Tang Taizong και οι σύμβουλοί του; Ο Πλάτωνας είπε: «Το να νικά κανείς τον εαυτό του είναι η πρώτη και η καλύτερη νίκη». Η ζωή του Taizong προσφέρει ένα εποικοδομητικό μάθημα αυτογνωσίας, χωρίς την οποία τα επιτεύγματά του θα ήταν ανέφικτα.
Δεν είναι ασυνήθιστο να χειροτερεύει ο χαρακτήρας ενός ηγέτη. Στην αρχή της σταδιοδρομίας του ο ηγέτης έχει ένα υγιές εγώ. Είναι γεμάτος αυτοπεποίθηση, δυναμικός και ισχυρός. Παίρνει πρωτοβουλίες και υπερασπίζεται τους αξιόλογους σκοπούς, προκαλώντας τον σεβασμό όσων στρέφονται σε εκείνον για καθοδήγηση και έμπνευση. Έπειτα μπαίνει σε πειρασμό και αρχίζει να ολισθαίνει. Γίνεται αλαζόνας, επεκτατικός και φιλοπόλεμος. Αγαπά τις περιπέτειες, θέλει να κυριαρχεί σε όλες τις περιπτώσεις και να επιβάλλει τη βούλησή του στους άλλους, χρησιμοποιώντας απειλές και τον φόβο της αντεκδίκησης για να τους κάνει να υπακούσουν.
Μάλιστα, αρχίζει να απολαμβάνει την ένταση των εχθρικών σχέσεων. Όσο εκπίπτει της αρετής, επιθυμεί να κυριαρχήσει με οποιοδήποτε κόστος. Γίνεται μεγαλομανής, αυταρχικός, αδίστακτος και ανήθικος. Όλο και πιο ριψοκίνδυνος, υπερεκτιμά τον εαυτό του και τους πόρους που έχει στη διάθεσή του. Έχοντας κάνει πολλούς εχθρούς, γίνεται παρανοϊκός. Ζει σε συνεχή ανασφάλεια και η συμπεριφορά του γίνεται καταστροφική. Στο τέλος ή ανατρέπεται από τους εχθρούς του είτε έρχεται ο θάνατος. Αρκετοί αξιοσημείωτοι ηγέτες στην Ιστορία ακολούθησαν αυτό το οικείο μονοπάτι της αποσύνθεσης με τρομακτικές συνέπειες. Μεταξύ τους ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Ναπολέων και ο Σαντάμ Χουσεΐν.
Με τον Taizong συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Νωρίς στη σταδιοδρομία του ρίχτηκε στον αγώνα για να ιδρύσει τη νέα δυναστεία. Ήταν θαρραλέος και πολυμήχανος και συχνά ριψοκινδύνευε τη ζωή του για χάρη της νίκης. Κατά συνέπεια, αναγνωρίστηκε ως εξαίρετος ηγέτης. Αφού ανήλθε στο θρόνο, συγχώρεσε τον πρώην εχθρό του, στρατολόγησε ικανούς και ενάρετους ανθρώπους και προήγαγε την ειλικρίνεια στην κυβέρνησή του.
Ήταν μεγαλόψυχος, έδειχνε κατανόηση και υπομονή. Παρότι ορισμένες φορές υπέπιπτε σε παραπτώματα, είχε την ικανότητα να επανέρχεται στον σωστό δρόμο όταν συνειδητοποιούσε τα λάθη του. Εσωτερικά απέδιδε τον θρίαμβό του στην αυτογνωσία του και τη συναισθηματική του ευφυΐα και εξωτερικά στον ρόλο που έπαιζε η σύζυγός του και οι πιστοί του σύμβουλοι, που διαμαρτύρονταν όποτε παρέκκλινε από το μονοπάτι της αρετής και της ηθικής. Η ατιμωτική πτώση του αυτοκράτορα Yang λειτουργούσε σαν μια συνεχής υπενθύμιση του κακού που τον περίμενε αν ολίσθαινε και η προσωπική φιλοδοξία του να κάνει τη δυναστεία του μακρόβια, του έδινε άλλο ένα θετικό κίνητρο.
Ως αποτέλεσμα, ο Taizong διατήρησε μια υγιή ψυχική κατάσταση σε όλη του τη ζωή και απέφυγε τις παγίδες της προσωπικότητάς του. Αντί να πέσει χαμηλότερα, ανέβηκε ψηλότερα, βγάζοντας τον καλύτερό του εαυτό και στην πορεία έγινε ένας πολύ φωτισμένος ηγεμόνας. Δικαίως η ηγεμονία του θεωρείται μια από τις πιο επιτυχημένες της κινεζικής ιστορίας.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Η Τέχνη του Να Ακούς” του Chinghua Tang, εκδόσεις Διόπτρα
