Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά πλάσματα· ζούμε σε ομάδες. Φροντίζουμε ο ένας τον άλλο. Χτίζουμε πολιτισμούς. Η ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε έχει τελικά γίνει το μεγαλύτερο προσαρμοστικό μας πλεονέκτημα. Μας επιτρέπει να κατοικούμε σε σχεδόν κάθε γωνιά της Γης και να ανθίζουμε σε δύσκολα και αφιλόξενα κλίματα.
Φαίνεται ότι μέρος αυτής μας της ταυτότητας είναι ότι ρυθμίζουμε και τον σωματικό «προϋπολογισμό» ο ένας του άλλου – τους τρόπους με τους οποίους ο εγκέφαλός μας διαχειρίζεται τους σωματικούς πόρους που χρειαζόμαστε καθημερινά. Για όλη μας τη ζωή, χωρίς να έχουμε επίγνωση, κάνουμε «καταθέσεις και αναλήψεις» στον προϋπολογισμό των άλλων, και οι άλλοι κάνουν το ίδιο σε εμάς. Αυτή η λειτουργία έχει φυσικά τόσο συν όσο και πλην.
Advertisment
Πώς, ακριβώς, οι άνθρωποι γύρω σας επηρεάζουν τους σωματικούς σας πόρους και αναπρογραμματίζουν τον εγκέφαλό σας; Ο εγκέφαλός σας αλλάζει τις συνδέσεις του μετά από νέες εμπειρίες, μια διαδικασία που ονομάζεται πλαστικότητα. Μικροσκοπικά κομμάτια νευρώνων αλλάζουν σταδιακά κάθε μέρα. Οι δενδρίτες (που μοιάζουν με μικρά κλαδιά) πυκνώνουν και οι σχετικές νευρωνικές συνδέσεις τους γίνονται αποτελεσματικότερες. Λίγο λίγο, ο εγκέφαλός σας συντονίζεται και προσαρμόζεται κατά την αλληλεπίδραση με τους άλλους.
Κάποιοι εγκέφαλοι είναι πιο παρατηρητικοί (και απορροφητικοί) με τους γύρω του και άλλοι λιγότερο. Είτε το θέλουμε είτε όχι, η οικογένεια, οι φίλοι, οι γείτονες, ακόμα και οι άγνωστοι συνεισφέρουν στη δομή και λειτουργία του και βοηθά το σώμα μας να συγχρονιστεί με εκείνο των άλλων.
Αυτή η συν-ρύθμιση έχει μετρήσιμες επιδράσεις. Όταν είστε με κάποιον τον οποίο νοιάζεστε, οι αναπνοές σας μπορεί να συγχρονιστούν, όπως και το χτύπημα της καρδιάς σας – είτε βρίσκεστε σε μια χαλαρή κουβέντα, είτε σε μια έντονη διαφωνία. Αυτό το είδος σωματικής σύνδεσης συμβαίνει ανάμεσα σε βρέφη και στους φροντιστές τους, στους θεραπευτές και στους πελάτες τους, ακόμα και σε χορωδία ή μάθημα γιόγκα.
Advertisment
Προσαρμόζουμε επίσης τους σωματικούς μας πόρους μέσω των πράξεων. Αν σηκώσετε τον τόνο της φωνής σας ή απλώς το φρύδι σας, μπορείτε να επηρεάσετε την απόκριση του σώματος που έχετε απέναντί σας, όπως τον καρδιακό του ρυθμό ή τις χημικές ουσίες που διατρέχουν τον οργανισμό του. Αν κάποιος αγαπημένος σας πονά, μπορείτε να μειώσετε την ένταση κρατώντας του απλώς το χέρι.
Αυτά τα «μαγικά» εργαλεία μας διαθέτουν πολλά πλεονεκτήματα, όπως το γεγονός ότι ζούμε περισσότερο, αν έχουμε στενές, υποστηρικτικές σχέσεις με τους άλλους. Οι έρευνες δείχνουν ότι αν εσείς και ο/η σύντροφός σας νιώθετε ότι η σχέση σας είναι φροντιστική και τρυφερή, ότι ανταποκρίνεστε στις ανάγκες του άλλου και ότι η ζωή γίνεται απολαυστική όταν είστε μαζί, τότε έχετε και οι δύο λιγότερες πιθανότητες να αρρωστήσετε.
Και αν έχετε ήδη κάποια σοβαρή ασθένεια, όπως καρκίνο ή καρδιοπάθεια, τότε είναι πιθανό να βελτιωθεί η εικόνα σας. Αυτά είναι στοιχεία ερευνών με παντρεμένα ζευγάρια, αλλά τα αποτελέσματα φαίνεται να ισχύουν επίσης για στενές φιλίες και για ιδιοκτήτες κατοικιδίων.
Γενικά λοιπόν, έχουμε αρκετά πλεονεκτήματα, αλλά έχουμε επίσης και μειονεκτήματα. Αρρωσταίνουμε και πεθαίνουμε πρόωρα όταν νιώθουμε χρόνια μοναξιά, σύμφωνα με πολλαπλές μελέτες. Χωρίς τη ρύθμιση των άλλων, κουβαλάμε ένα μεγάλο βάρος μέσα μας.
Έχετε ποτέ χάσει κάποιον από χωρισμό ή θάνατο και νιώσατε ότι χάσατε ένα κομμάτι του εαυτού σας; Αυτή η αίσθηση έχει σωματικό υπόβαθρο – χάσατε μια πηγή που διατηρούσε την ισορροπία του σωματικού σας συστήματος. Ένα άλλο παράδοξο μειονέκτημα της κοινής αυτής ρύθμισης είναι η επίδρασή της στην ενσυναίσθηση.
Όταν νιώθουμε ενσυναίσθηση για τους άλλους ανθρώπους, ο εγκέφαλός σας προβλέπει τι θα σκεφτούν, θα νιώσουν και θα κάνουν. Όσο πιο οικείο το πρόσωπο, τόσο πιο αποτελεσματικά ο εγκέφαλος θα προβλέψει τις αιτίες του ψυχικού πόνου. Η όλη διαδικασία ρέει φυσικά, σα να μπορείτε να διαβάζετε το μυαλό του άλλου.
Αλλά υπάρχει μια παγίδα εδώ – όταν δεν σαν είναι τόσο οικείο το πρόσωπο, η ενσυναίσθηση γίνεται δυσκολότερη. Πρέπει να μάθετε περισσότερα για το άτομο, να καταβάλετε έξτρα προσπάθεια για να «τον» μεταφράσετε, μια ίσως δυσάρεστη διαδικασία. Αυτό ίσως να κρύβεται πίσω από τις αποτυχημένες προσπάθειες ενσυναίσθησης ή την άβολη θέση στην οποία συχνά ερχόμαστε. Επίσης, είναι χρονοβόρο και ενεργειακά ασύμφορο για τον εγκέφαλο.
Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να ασχοληθούν με ό,τι ενισχύει αυτό που ήδη πιστεύουν – μειώνει το μεταβολικό κόστος και το δυσάρεστο συναίσθημα του να πρέπει να μάθει κάτι νέο. Δυστυχώς, μειώνει επίσης τις πιθανότητες κάποιος να ανοίξει τους ορίζοντές του και να αλλάξει την άποψη του.
Πηγή:
Με πληροφορίες από ideas.ted.com/peoples-words-and-actions-can-actually-shape-your-brain-a-neuroscientist-explains-how
