Το σύνδρομο του «λευκού ιππότη» χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που νιώθει την ανάγκη να «διασώζει» τους ανθρώπους με τους οποίους συνάπτει ερωτική, συντροφική σχέση, συχνά εις βάρος των δικών του αναγκών. Αν και ο όρος αναφέρεται συχνά σε άνδρες που προστρέχουν για να σώσουν το «κορίτσι που κινδυνεύει», και τα δύο φύλα μπορεί τεχνικά να εμφανίζουν αυτό το σύνδρομο.
Συγκεκριμένα, καθώς οι γυναίκες προσδιορίζονται από την κοινωνία ως συναισθηματικοί φροντιστές στις σχέσεις, είναι λογικό να εμφανίζουν επίσης σημάδια του συνδρόμου του «λευκού ιππότη» στις σχέσεις τους, αν και μπορεί να εκφράζεται κάπως διαφορετικά. Η κλινική ψυχολόγος και ψυχαναλύτρια Mary Lamia, συγγραφέας βιβλίου με τον αντίστοιχο τίτλο, επισημαίνει πως υπάρχουν διάφορες υποκατηγορίες του φαινομένου.
Advertisment
Αυτές οι μορφές μπορεί να περιλαμβάνουν τους εξαιρετικά ενσυναισθητικούς σωτήρες που μεγαλώνουν σε ένα σπίτι ικανοποιώντας γονείς που παραμελούν, μέχρι τον σωτήρα – τρομοκράτη που χειραγωγεί εξαιτίας της βαθιάς αίσθησης ντροπής που έχει αναπτύξει από τους «τρομοκράτες» της παιδικής του ηλικίας.
Διαφορές φύλου στην έκφραση του συνδρόμου του «λευκού ιππότη»
Οι άνδρες μπορεί να εξιδανικεύουν τις γυναίκες και να προσπαθούν να τις προστατεύσουν, φτάνοντας σε ακραίες καταστάσεις. Μπορεί να έλκονται από γυναίκες που δείχνουν αβοήθητες και χρειάζονται στήριξη (όπως περιπτώσεις με ιστορικό ψυχικού τραύματος ή αυτοκαταστροφικές τάσεις). Μπορεί να συμπεριφέρονται στις συντρόφους τους ως επέκταση του εαυτού τους, επικρίνοντας και ελέγχοντάς τες με τη δικαιολογία της «βοήθειας». Υποσυνείδητα, αντιπαθούν τις γυναίκες που δεν τους υπόσχονται αιώνια αγάπη και αφοσίωση ως αντάλλαγμα, επειδή η «βοήθειά» τους δεν προέρχεται από αγνό αλτρουισμό, αλλά από την προσδοκία και την ελπίδα ότι και οι δικές τους ανάγκες θα ικανοποιηθούν.
Οι γυναίκες που εμφανίζουν σύνδρομο «λευκού ιππότη» μπορεί να συμπεριφέρονται ομοίως, αλλά καθώς αναμένεται κοινωνικά από αυτές να αναλάβουν το ρόλο του φροντιστή, είναι πιθανότερο να φροντίζουν άτομα με εθισμούς, με κακοποιητικά μοτίβα ή με ζητήματα απιστίας. Συνήθως εμφανίζονται ως υπερβολικά ενσυναισθητικές σε σημείο να αρνούνται το γεγονός ότι οι σύντροφοί τους έχουν οποιοδήποτε αυτοέλεγχο και ευθύνη για τη συμπεριφορά τους. Μπορεί να δικαιολογούν συνεχώς τους συντρόφους τους, πιστεύοντας ότι «δεν μπορούν να κάνουν κι αλλιώς» και να «κρύβουν» την καταστροφική τους συμπεριφορά από τον κόσμο, προστατεύοντάς τους από συνέπειες και ευθύνες.
Advertisment
5 σημάδια που μαρτυρούν την ύπαρξη συνδρόμου του «λευκού ιππότη»
1. Βασίζουμε την αυταξία μας στην ικανότητά μας να «θεραπεύουμε» τους άλλους
Οι «λευκοί ιππότες» περηφανεύονται ότι «σώζουν» τους άλλους και αυτό είναι βασικό μέρος της ταυτότητάς τους στις σχέσεις. Αντί να γίνουν δεκτικοί στην πραγματική συντροφικότητα, όπου και τα δύο μέρη της σχέσης ικανοποιούνται συναισθηματικά, αναζητούν ασυνείδητα συντρόφους που φαίνεται να τους έχουν ανάγκη. Για να ανταπεξέλθουν όμως στη συνέχεια, παραμελούν τον εαυτό τους και βουτούν σε τοξικές σχέσεις, που οι ίδιοι δημιούργησαν.
2. Παλιές, ανοιχτές πληγές εγκατάλειψης
Οι «λευκοί ιππότες» συχνά προέρχονται από οικογένειες με έναν ή δύο τοξικούς φροντιστές ή κουβαλούν στις πλάτες τους ένα βαρύ ιστορικό εγκατάλειψης. Μπορεί να έχουν βοηθήσει τους ίδιους τους γονείς τους ή να έχουν αναλάβει τον δικό τους ρόλο προς τα αδέλφια τους. Καθώς κανείς δεν διέσωσε ποτέ εκείνους, τώρα προβάλλουν τις δικές τους ανάγκες, σώζοντας τους άλλους. Προσπαθούν να τους παρέχουν ό,τι εκείνοι ποτέ δεν έλαβαν, αλλά σε σημείο «υπερεμπλοκής» και εμμονής.
3. Εξιδανικεύουμε εκείνους που αναζητούν βοήθεια ή/και είναι δραματικοί
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους άνδρες, που τείνουν να γοητεύονται από δραματικές ή καταστροφικές συμπεριφορές. Προστατεύουν υπερβολικά τη σύντροφό τους και τους συμπεριφέρονται σαν να είναι εύθραυστες και ανίκανες να φροντίσουν τον εαυτό τους. Με αυτό τον τρόπο, ενθαρρύνουν μια παθολογική εξάρτηση ανάμεσά τους.
4. Απόπειρα ελέγχου της ζωής του/της συντρόφου σε μια προσπάθεια «βοήθειας»
Εστιάζουμε περισσότερο από το φυσιολογικό στη ζωή του/της συντρόφου, λέγοντας τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει, ώστε να μην πληγωθεί. Αλλά αυτή η μορφή ελέγχου προέρχεται από έλλειψη ελέγχου της δική μας ζωής. Με τη δικαιολογία ότι βοηθάμε έναν σύντροφο που βρίσκεται σε ανάγκη, αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε τα δικά μας προβλήματα.
5. Όταν αντιλαμβανόμαστε συναισθηματική απόσταση, προσπαθούμε να επαναφέρουμε το/τη σύντροφο πίσω στο χορό της εξάρτησης
Αν η άλλη πλευρά αποπειραθεί να ανεξαρτητοποιηθεί, βρίσκουμε τρόπους να την επαναφέρουμε πίσω στον φαύλο κύκλο εξάρτησης που έχουμε δημιουργήσει. Αυτό είναι τελείως διαφορετικό από την αμοιβαία ενσυναίσθηση των υγιών σχέσεων• εδώ το ένα άτομο παίρνει το ρόλο του «γονιού» και διαιωνίζει την αντίληψη της αδυναμίας του άλλου.
Από το σύνδρομο στην αυτοφροντίδα
Αν νιώθετε ότι εμφανίζετε σύνδρομο του «λευκού ιππότη», είναι σημαντικό να αξιολογήσετε προσεκτικά τα μοτίβα που έχετε εγκαθιδρύσει στη σχέση σας. Ύστερα, να στραφείτε στον εαυτό σας και να εντοπίσετε τις παλιές, ανοιχτές σας ψυχικές πληγές που έχουν πιθανότατα προκληθεί από εγκατάλειψη ή άλλες κακοποιητικές συμπεριφορές.
Θα χρειαστεί να συνειδητοποιήσετε ότι μπορεί να προβάλλετε τα δικά σας ευάλωτα σημεία και τις ανεκπλήρωτες ανάγκες σας στους άλλους. Με αυτό τον τρόπο, θα σταματήσετε να προσπαθείτε συνεχώς να «διορθώσετε» τους άλλους και θα ενδιαφερθείτε για τη δική σας σωτηρία.
