«Συγχώρεση δεν σημαίνει να σβήσουμε ένα αρνητικό γεγονός από τη μνήμη μας. Φυσικά και πρέπει να θυμόμαστε αυτό που έχει συμβεί, επειδή όμως δεν αποκλείεται να αναπτυχθεί θυμός, προσπαθούμε να αποφύγουμε αυτή την κατεύθυνση και επιλέγουμε τη συγχώρεση». Ο Αρχιεπίσκοπος ήταν σαφής.
Συγχώρεση δεν σημαίνει να λησμονήσουμε ένα γεγονός. «Συγχωρώ» δεν σημαίνει «ξεχνώ». Όταν δεν ενδίδουμε στην αρνητικότητα, δεν σημαίνει ότι είμαστε απαθείς ή ότι επιτρέπουμε στον άλλον να μας πληγώσει ξανά. Η συγχώρεση δεν σημαίνει ότι δεν προσφεύγουμε στη δικαιοσύνη ή δεν επιδιώκουμε την ατιμωρησία του δράστη.
Advertisment
Ο Δαλάι Λάμα είχε επιλέξει να μην αντιδρά με θυμό και μίσος, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν εξέφραζε την αντίθεσή του για την κινεζική κατοχή και όσα συνέβαιναν στο Θιβέτ, ή δεν περίμενε τη στιγμή που ο θιβετιανός λαός θα ζούσε ξανά με αξιοπρέπεια και ελευθερία. «Θα ήθελα να προσθέσω», είπε ο Δαλάι Λάμα, «ότι υπάρχει μία σημαντική διαφορά ανάμεσα στη συγχώρεση και την ανοχή. Μερικές φορές οι άνθρωποι παρεξηγούν αυτές τις δύο έννοιες και νομίζουν ότι συγχώρεση σημαίνει αποδοχή ή επιδοκιμασία ενός σφάλματος. Όχι, αυτό δεν ισχύει. Πρέπει σαφώς να ξεχωρίσουμε τα πράγματα».
Ο Δαλάι Λάμα έδινε έμφαση στα λόγια του με ζωηρές χειρονομίες. «Υπάρχει ο δράστης και αυτό που έχει διαπράξει, ή ο άνθρωπος και αυτά που έκανε. Όπου εμπλέκεται κάποια κακή πράξη, είναι απαραίτητο να λάβουμε όποια μέτρα χρειάζονται για να σταματήσει άμεσα το κακό. Προς τον δράστη, όμως, ή το πρόσωπο που διέπραξε το κακό, όπως και να το αποκαλέσουμε, μπορούμε να επιλέξουμε να μη νιώσουμε θυμό και μίσος. Εδώ έγκειται η δύναμη της συγχώρεσης – δίχως να χάσουμε την ανθρωπιά μας, να κρατήσουμε αποφασιστική και ακλόνητη στάση απέναντι σε αυτό που έχει διαπραχθεί.
«Η στάση μας απέναντι στο σφάλμα πρέπει να είναι ακλόνητη για να προστατέψουμε όχι μόνο εκείνους που βλάπτονται, αλλά και όσους πρόκειται να βλάψουν τους άλλους, επειδή και εκείνοι θα υποφέρουν. Άρα κινούμαστε από γνήσιο ενδιαφέρον για το μακροπρόθεσμο καλό των άλλων όταν τους εμποδίζουμε να διαπράξουν σφάλματα. Γιατί αυτό ακριβώς κάνουμε. Δεν καλλιεργούμε θυμό και αρνητικά αισθήματα προς τους Κινέζους σκληροπυρηνικούς, αλλά είμαστε σθεναρά αντίθετοι προς τις πράξεις τους».
Advertisment
«Η συγχώρεση», πήρε το λόγο ο Αρχιεπίσκοπος, «είναι ο μόνος τρόπος για να επουλώσουμε τις πληγές μας και να απολυτρωθούμε από το παρελθόν μας». Όπως αναφέρει ο ίδιος και η Εμφό στο «Βιβλίο της Συγχώρεσης» (The Book of Forgiving), «χωρίς τη συγχώρεση δεν μπορούμε να απεμπλακούμε από το πρόσωπο που μας έβλαψε. Παραμένουμε αλυσοδεμένοι και παγιδευμένοι στην πικρία. Μέχρι να συγχωρήσουμε εκείνον που μας έβλαψε, αυτός θα κρατά το κλειδί της ευτυχίας μας και θα είναι ο δεσμοφύλακάς μας. Όταν τον συγχωρήσουμε, θα ξαναπάρουμε τον έλεγχο της μοίρας και των συναισθημάτων μας. Θα γίνουμε ελευθερωτές του εαυτού μας».
«Επομένως, τι συμβουλεύετε τους ανθρώπους», ρώτησα τον Δαλάι Λάμα, «που νομίζουν ότι η συγχώρεση μοιάζει με αδυναμία, ενώ η εκδίκηση αποτελεί ένδειξη σθένους;». «Υπάρχουν άνθρωποι που ενεργούν με ζωικά ένστικτα. Όταν κάποιος τους χτυπά, ανταποδίδουν με χτύπημα». Ο Δαλάι Λάμα έκλεισε τη γροθιά του και μιμήθηκε την κίνηση ότι χτυπούσε τον εαυτό του.
«Ο ανθρώπινος νους μπορεί να σκεφτεί: Αν ανταποδώσω το χτύπημα, τι καλό θα βγει άμεσα ή μακροπρόθεσμα;». Επίσης, μπορούμε να λάβουμε υπόψη μας ότι κανείς δεν γεννήθηκε κακός και με πρόθεση να μας βλάψει, όμως εξαιτίας των συνθηκών κάποιος μπορεί τώρα να μας αντιπαθεί, γι’ αυτό και μας χτυπάει. Μπορεί να βρίσκεται στη συμπεριφορά μας, στη στάση μας, ακόμα και στην έκφραση του προσώπου μας η αιτία που τον έκανε να γίνει εχθρός μας. Έχουμε κι εμείς μερίδιο ευθύνης.
Ποιον να κατηγορήσει κανείς; Αν όμως συλλογιστούμε λίγο τα αίτια και τις συνθήκες που οδήγησαν ως εδώ, τότε θα δούμε ότι ο πραγματικός θυμός μας απευθύνεται στα αίτια και τις συνθήκες, δηλαδή ουσιαστικά μιλάμε για τον δικό τους θυμό, την άγνοια και τη στενομυαλιά τους. Αυτό τελικά μπορεί να μας κάνει να νοιαζόμαστε για τους θύτες και να λυπόμαστε γι’ αυτούς».
Και ο Δαλάι Λάμα κατέληξε με έμφαση, υψώνοντας το χέρι του στον αέρα: «Επομένως, είναι ολότελα λάθος να θεωρούμε πως η ανοχή και η συγχώρεση είναι σημάδια αδυναμίας. Εντελώς λάθος. Εκατό τοις εκατό λάθος! Χίλια τοις εκατό λάθος! Η συγχώρεση είναι σημάδι δύναμης και σθένους. Έτσι δεν είναι;» ρώτησε ο Δαλάι Λάμα στρεφόμενος προς τον Αρχιεπίσκοπο.
«Είναι ακριβώς όπως τα λες», είπε ο Αρχιεπίσκοπος μειδιώντας. «Θέλω μόνο να συμπληρώσω ότι εκείνοι που ισχυρίζονται πως η συγχώρεση είναι δείγμα αδυναμίας δεν την έχουν δοκιμάσει. »Η φυσική μας αντίδραση σε ένα χτύπημα είναι να θέλουμε να ανταποδώσουμε. Όμως, γιατί θαυμάζουμε τους ανθρώπους που αρνούνται να πάρουν εκδίκηση; Υπάρχουν και εκείνοι που πιστεύουν στο «οφθαλμόν αντί οφθαλμού». Στο τέλος ωστόσο συνειδητοποιούμε ότι το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» θα άφηνε όλη την ανθρωπότητα τυφλή. Έχουμε επομένως το ένστικτο της εκδίκησης, αλλά και αυτό της συγχώρεσης».
Απόσπασμα από το βιβλίο των Δαλάι Λάμα, Ντέσμοντ Τούτου και Douglas Abrams “Το βιβλίο της χαράς” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο – Photo: Author/Depositphotos
