Το να πούμε ότι η περσινή χρονιά ήταν στρεσογόνα είναι λίγο. Όταν η πανδημία του Covid-19 χτύπησε, πολλοί από εμάς ήρθαμε αντιμέτωποι με μία πληθώρα νέων στρεσογόνων παραγόντων, όπως η τηλεργασία, το κλείσιμο των σχολείων και η παραμονή των παιδιών στο σπίτι, η ανάγκη προστασίας της υγείας και της ψυχικής ευεξίας των αγαπημένων μας, αλλά και η διαχείριση απροσδόκητων οικονομικών προβλημάτων. Πρόσφατη έρευνα, αν και διεξήχθη πριν την πανδημία, ρίχνει φως στο πώς το στρες μας δυσκολεύει στο να γίνουμε υποστηρικτικοί ως σύντροφοι.
Τόσο τα επιστημονικά δεδομένα όσο και η κοινή σοφία μας λένε ότι για να ανθίσει η σχέση ενός ζευγαριού κατά τη διάρκεια δύσκολων καιρών όπως αυτοί που ζούμε, τα μέλη χρειάζεται να αλληλοστηρίζονται. Όταν αυτό γίνεται επιτυχώς, δεν παρατηρούμε μόνο μείωση του στρες, αλλά επίσης μεγαλύτερη αίσθηση εγγύτητας μέσα στη σχέση.
Advertisment
Δυστυχώς, η παροχή καλής στήριξης δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι σύντροφοι θα ένιωθαν εναλλάξ στρες, οπότε με αυτό τον τρόπο ο μη στρεσαρισμένος σύντροφος θα προσέφερε χρόνο και ενέργεια για να στηρίξει τον στρεσαρισμένο. Πολλά ζευγάρια αναφέρουν μεταξύ τους το αστείο ότι σε αυτή τη σχέση επιτρέπεται να «φρικάρει» ένας τη φορά.
Δυστυχώς, η ζωή δεν λειτουργεί πάντα με αυτό τον τρόπο. Πολύ συχνά, αναμένεται να παρέχουμε στήριξη στον/στη σύντροφό μας σε περιόδους που κι εμείς οι ίδιοι παλεύουμε με τα προβλήματά μας. Δεδομένου του γεγονότος ότι η διαχείριση του στρες μπορεί να αποστραγγίσει την ενέργεια και τους πόρους μας, αναρωτηθήκαμε αν τα άτομα που βιώνουν δικό τους στρες αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να στηρίξουν τον/τη σύντροφό τους.
Χρησιμοποιώντας στοιχεία που συλλέχθηκαν από παντρεμένα ζευγάρια πριν την πανδημία, αρχικά ερευνήσαμε αν τα στρεσαρισμένα άτομα μπορούν να αντιληφθούν την ανάγκη στήριξης του συντρόφου τους. Εξάλλου, το πρώτο βήμα για την αποτελεσματική παροχή στήριξης είναι η αναγνώρισή της.
Advertisment
Αν και αυτό ακούγεται πολύ απλό, στην πράξη αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο. Οι άνθρωποι συχνά εκφράζουμε την επιθυμία μας για στήριξη χρησιμοποιώντας έμμεσες ή αμφιλεγόμενες τακτικές. Ως εκ τούτου, ο/η σύντροφος αναγκάζεται να προσέχει συνεχώς εκείνα τα διακριτικά στοιχεία που δηλώνουν ανάγκη στήριξης. Εντούτοις, επειδή το στρες μειώνει την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε την οπτική των άλλων, υποθέσαμε ότι διαταράσσεται η αντίληψη αυτών των στοιχείων.
Για να ελέγξουμε αυτή την υπόθεση, ζητήσαμε από κάθε μέλος να αναφέρει πόσο στρες βίωνε σε διάφορες πλευρές της ζωής (στην εργασία, στις σχέσεις ή στα οικονομικά) πριν του δοθεί ένα ερωτηματολόγιο που θα το συμπλήρωνε κάθε βράδυ για 2 εβδομάδες, περιγράφοντας τη μέρα που πέρασε. Σε αυτό ανέφεραν και πόσο επιθυμούσαν τη στήριξη του/της συντρόφου τους εκείνη την ημέρα και πόσο πίστευαν ότι και εκείνος/η χρειαζόταν στήριξη από τους ίδιους εκείνη την ημέρα. Με αυτό τον τρόπο, μπορέσαμε να συγκρίνουμε το τι αντιλαμβανόταν ο ένας για τον άλλο αναφορικά με τις ανάγκες τους.
Βρήκαμε ότι οι άντρες σύζυγοι που ήταν πιο στρεσσαρισμένοι ήταν λιγότερο ακριβείς όσον αφορά στις ανάγκες στήριξης των συζύγων τους συγκριτικά με εκείνους που ήταν λιγότερο στρεσαρισμένοι. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι ότι τα επίπεδα στρες των γυναικών συζύγων δεν συσχετίζονταν με την τάση τους να παρατηρούν την ανάγκη στήριξης που είχαν οι σύζυγοί τους.
Τι συμβαίνει όμως στις περιπτώσεις που τα στρεσαρισμένα άτομα μπορούσαν να παρατηρήσουν την ανάγκη των άλλων για στήριξη; Μπορούν να ανταπεξέλθουν και να παρέχουν τελικά στήριξη;
Για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, ζητήσαμε από τους συμμετέχοντες να υποδείξουν πόση στήριξη παρείχαν στον/στη σύντροφό τους κάθε μέρα. Βρήκαμε πως όταν οι άνδρες σύντροφοι είχαν έντονο στρες, παρείχαν λιγότερη στήριξη στις συζύγους τους, ακόμα και όταν αντιλαμβάνονταν την ανάγκη τους. Για άλλη μια φορά, το στρες των γυναικών δεν συνδέθηκε με τον βαθμό παροχής στήριξης.
Αυτά τα αποτελέσματα τονίζουν πόσο δύσκολο μπορεί να αποδειχθεί το εγχείρημα της παροχής στήριξης κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων, ειδικά για τους άνδρες. Το γεγονός ότι το στρες των γυναικών δεν φαινόταν να επηρεάζει αυτή τους την προσφορά ήταν κατά ένα μέρος αναμενόμενο, αφού κάποιες άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι αν και τα δύο φύλα έχουν τις ίδιες δεξιότητες παροχής στήριξης, οι γυναίκες τείνουν να παρηγορούν συχνότερα τους άλλους ενώ παράλληλα καταφέρνουν να διαχειριστούν και το δικό τους στρες. Βέβαια, εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι γυναίκες αναμένεται από τα κοινωνικά πρότυπα και στερεότυπα ότι ακόμα κι αν παλεύουν με δικά τους προβλήματα, θα ανταποκριθούν στις δυσκολίες των άλλων, ειδικά των συντρόφων τους.
Επομένως, τι πρέπει να κάνουν τα ζευγάρια; Αν και δεν έχουμε μια εύκολη απάντηση σε αυτή την ερώτηση, μια συμβουλή είναι να προσπαθήσουν να μιλούν με μεγαλύτερη ευθύτητα για τις ανάγκες τους ο ένας στον άλλο. Και κατά τη διάρκεια μιας στρεσογόνας περιόδου, ίσως είναι καλύτερο να δώσουμε και κάποια ελαφρυντικά στον/στη σύντροφό μας επειδή απέτυχε να μας στηρίξει. Ευτυχώς, οι συνθήκες αλλάζουν και θα μπορέσετε και οι δύο να νιώσουμε καλύτερα.
Πηγές:
Neff, L. A., Nguyen, T. T. T., & Williamson, H. C. (2020). Too stressed to help? The effects of stress on noticing partner needs and enacting support. Personality and Social Psychology Bulletin
Neff, L. A., & Karney, B. R. (2017). Acknowledging the elephant in the room: How stressful environmental contexts shape relationship dynamics. Current Opinions in Psychology, 13, 107-110.
Bodenmann, G., Meuwly, N., Germann, J., Nussbeck, F. W., Heinrichs, M., & Bradbury, T. N. (2015). Effects of stress on the social support provided by men and women in intimate relationships. Psychological Science, 26(10), 1584-1594
