Στις τέσσερις δεκαετίες της πρακτικής μου ως θεραπεύτρια σχέσεων, έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους που βρίσκονται στην άλλη άκρη συντρόφων που τους υποβαθμίζουν και τους ακυρώνουν συνεχώς. Καθώς επιτρέπουν σε αυτούς τους συντρόφους να συνεχίσουν να τους εξευτελίζουν, γίνονται λιγότερο ικανοί να διατηρήσουν τη δική τους αυτοεκτίμηση και αξία, καθιστώντας τους εύκολη λεία για παρόμοιες σχέσεις στο μέλλον.
Αν και ορισμένοι από αυτούς τους ανθρώπους υποκύπτουν σε αυτές τις υποτιμητικές συμπεριφορές σε όλες τις σχέσεις τους, πολλοί τις υπομένουν μόνο με έναν στενό σύντροφο. Η όποια αυτοπεποίθηση και επιτυχία έχουν στον έξω κόσμο δίνει τη θέση της στην αποδοχή της συνεχούς λεκτικής κακοποίησης στις συναισθηματικά συντροφικές συνδέσεις τους.
Advertisment
Τι κάνει τους ανθρώπους που έχουν συχνά αυτοπεποίθηση στις άλλες σχέσεις τους να παραμένουν σε αυτές όπου η αυτοεκτίμησή τους δέχεται συνεχείς επιθέσεις; Τι τους κάνει να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους σε αυτές τις πιο σημαντικές σχέσεις;
Οι περισσότερες από τις απαντήσεις βρίσκονται στις διδαχές της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Τα παιδιά εξαρτώνται από τους άλλους για τη συναισθηματική και σωματική τους επιβίωση. Η έγκριση ή η περιφρόνηση των γονικών φιγούρων τους διδάσκει αν αξίζει να τα κρατήσουν ή να τα απορρίψουν. Οι στενές σχέσεις των ενηλίκων τους είναι οι πιο παρόμοιες με αυτές τις προηγούμενες συνδέσεις και έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να τις πυροδοτήσουν.
Αν βρίσκεστε σε αυτό το είδος διλήμματος και θέλετε να θεραπευτείτε, χρειάζεται να μάθετε τι σας κάνει να αισθάνεστε τόσο ευάλωτοι σε συντρόφους που αναδημιουργούν αυτές τις αρχικές σχέσεις και γιατί σας ελκύουν. Οι ακόλουθες επτά αλληλεπιδράσεις στις σχέσεις της παιδικής ηλικίας είναι οι πιο πιθανοί ένοχοι.
Advertisment
Τι κάνει ένα άτομο να δέχεται να βρίσκεται σε μια σχέση με έναν επικριτικό σύντροφο
1. Γονείς του «τίποτα δεν είναι αρκετό»
Υπάρχουν πολλοί γονείς που πιστεύουν ότι τα παιδιά τους δεν θα δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό αν δεν συνεχίσουν να «ανεβάζουν τον πήχη». Είτε στον αθλητισμό, είτε στις ακαδημαϊκές σπουδές, είτε στην κοινωνική δημοτικότητα, είτε σε άλλες συμπεριφορές, συνεχίζουν να λένε στα παιδιά τους ότι μπορούν πάντα να τα καταφέρουν καλύτερα. Πιστεύουν πραγματικά ότι τα παιδιά τους θα πετύχουν περισσότερα αν συνεχώς τα ακυρώνουν σε αυτά που έχουν καταφέρει. Ταυτόχρονα, αν τα επαινούν πάρα πολύ, μπορεί να μην προσπαθήσουν τόσο σκληρά.
Οι άνθρωποι που αντιμετωπίστηκαν με αυτόν τον τρόπο ως παιδιά συχνά καταλήγουν να πιέζουν αδιάκοπα τον εαυτό τους ως ενήλικες και να διαλέγουν συντρόφους που θα τους υπενθυμίζουν συνεχώς πώς θα μπορούσαν να τα έχουν καταφέρει καλύτερα. Το αισθάνονται οικείο.
2. Έλεγχος του επιπέδου της κριτικής
Τα παιδιά που μεγαλώνουν από γονείς που τους ασκούν έντονη κριτική ζουν με την προσδοκία και το φόβο της επόμενης υποτίμησης. Βρίσκουν έναν τρόπο να παρακάμψουν αυτό το άγχος με το να υπολειτουργούν σκόπιμα. Πιστεύουν ότι, κατά κάποιο τρόπο, θα έχουν περισσότερο τον έλεγχο της κριτικής όταν αυτή έρχεται ακούσια. Ξέρουν ότι θα μπορούσαν να τα πάνε πολύ καλύτερα, αλλά συγκρατούν αυτό το επίπεδο απόδοσης για να κρατήσουν τον πήχη χαμηλά. Είναι ένας τρόπος για να «τραβήξουν τη φωτιά» που μπορούν να αντέξουν και να νιώσουν ότι έχουν περισσότερο τον έλεγχο.
3. Αυτο-υποβάθμιση
Αν τα παιδιά αντιμετωπίζονται σαν να είναι τυχερά που παίρνουν αυτό που παίρνουν, θα περιμένουν από τους οικείους τους συντρόφους να είναι ανώτεροι, όπως ήταν κάποτε οι γονείς τους. Από τη στιγμή που αυτή η ιεραρχία τίθεται ως δεδομένη, πρέπει να συνεχίσουν να αποδεικνύουν την αξία τους για να τους «επιτραπεί να παραμείνουν» στη σχέση. Μπορεί ακόμη και να προσπαθήσουν να προβλέψουν εκ των προτέρων τι θέλουν οι σύντροφοί τους, ώστε να εξασφαλίσουν τη συμπερίληψη εκ των προτέρων.
Ζουν με το φόβο ότι θα αντικατασταθούν αν εμφανιστεί κάποιος καλύτερος. Όμως, αν συνεχίσουν να προσπαθούν σκληρά, παραμείνουν πιστοί στα θέλω του άλλου, συνεχίσουν να τον θαυμάζουν και δεν παραλείπουν ποτέ να θυμούνται τη θέση τους, ελπίζοντας ότι θα είναι πολύ πολύτιμοι για να τους παρατήσουν.
4. Μαρτύριο
Δυστυχώς, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που έμαθαν από παιδιά ότι ο μόνος αυτοσεβασμός και η αξιοπρέπεια προέρχεται από το να μπορούν να αντέξουν σχέσεις στις οποίες δεν εκτιμώνται ή δεν επικυρώνονται. Παρόλο που υποφέρουν από το γεγονός ότι τους εκμεταλλεύονται άδικα, υπερηφανεύονται ότι μπορούν να ανεχθούν την κατάσταση και να συνεχίσουν να δίνουν.
Μπορεί ακόμη και να θεωρούν τους εαυτούς τους καλύτερους από τους συντρόφους τους κατά κάποιο τρόπο, επειδή είναι σε θέση να το «αντέξουν» και να συνεχίσουν να υπηρετούν. Αυτή η συμπεριφορά στις σχέσεις των ενηλίκων είναι συχνά μια επανάληψη αυτού που είδαν στη σχέση των γονιών τους ή του πώς συμπεριφερόταν ο ένας από τους δύο γονείς τους με τον άλλον.
5. Αίσθημα ότι δεν αξίζουν
Αν ένα άτομο έχει διδαχθεί ότι δεν του αξίζει ο έπαινος, μπορεί ασυνείδητα να αναζητά σχέσεις που επαναλαμβάνουν αυτό το μοτίβο. Ως αποτέλεσμα, επιλέγουν συντρόφους που δεν είναι ποτέ ικανοποιημένοι με τίποτα και που επισημαίνουν συστηματικά τα λάθη και τις ανεπάρκειές τους.
6. Φόβος ότι οι επιθυμίες θα συντριβούν αν εκφραστούν
Τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει ώστε να ελέγχονται εκφράζοντας την ευαλωτότητά τους τείνουν να κρατούν κρυφές τις πραγματικές τους επιθυμίες από φόβο ότι θα χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχό τους. Αν, ως ενήλικες, δεν μοιράζονται αυτά που θέλουν ή αυτά που είναι σημαντικά γι’ αυτούς, οι σύντροφοί τους δεν μπορούν να κρατήσουν αυτές τις επιθυμίες ως έναν τρόπο για να τους ελέγξουν.
Μπορεί να υπερασπιστούν ή να επιχειρηματολογήσουν για την τρέχουσα κριτική που υφίστανται, αλλά δεν θα διακινδυνεύσουν ότι τα τρωτά τους σημεία και οι εσωτερικές τους ανάγκες θα αποτελέσουν αντικείμενο υποτίμησης. Όσο οι άνθρωποι στην άλλη άκρη τους ασκούν κριτική σε ό,τι είναι εμφανές, δεν θα έχουν πρόσβαση σε κάτι που θα μπορούσε να πληγώσει περισσότερο αν τους το αφαιρούσαν.
7. Αισθάνονται ότι η αρνητική ανατροφοδότηση είναι το μόνο πράγμα που μπορούν να εμπιστευτούν
Σε ένα πολύ διαφορετικό είδος σεναρίου, υπάρχουν άνθρωποι που μεγαλώνουν από γονείς που δεν βρίσκουν ποτέ λάθη οποιουδήποτε είδους και επαινούν υπερβολικά τα παιδιά τους. Τους λένε ότι όποιος είναι απογοητευμένος ή επικριτικός απέναντί τους απλώς δεν ξέρει τι λέει.
Αν, καθώς μεγαλώνουν, έχουν επανειλημμένες εμπειρίες ότι δεν τα επαινούν όπως τα επαινούσαν, μπερδεύονται. Τώρα αυτές οι παιδικές εμπειρίες παιδικής υποβάθμισης δεν λειτουργούν έξω από τη φούσκα στην οποία μεγάλωσαν. Τότε όχι μόνο σταματούν να αναζητούν τον έπαινο αλλά και να πιστεύουν μόνο τους ανθρώπους που «τους λένε την αλήθεια» και δεν μπορούν πλέον να εμπιστεύονται τα κομπλιμέντα ή τον έπαινο οποιουδήποτε είδους.
Πηγή:
psychologytoday.com/intl/blog/rediscovering-love/202202/i-ll-never-be-enough-living-critical-partner
