Αυτοεικόνα
Δύο έννοιες οι οποίες έχουν κοινό στόχο την διαμόρφωση της προσωπικότητάς του ατόμου και της ψυχοσύνθεσής του. Αρχικά, η έννοια της αυτοεικόνας (self-image) αφορά την εικόνα την οποία έχει το κάθε άτομο ξεχωριστά για τον ίδιο, αναγνωρίζοντας με συνειδητό τρόπο τα προσωπικά του χαρακτηριστικά, δυνάμεις και αδυναμίες. Η αυτοεικόνα του ατόμου διαμορφώνεται ανάλογα με τα βιώματα στα οποία βρίσκεται αντιμέτωπο αν και έρευνες έχουν δείξει ότι με την πάροδο του χρόνου η εικόνα για τον εαυτό γίνεται πιο σταθερή.
Advertisment
Η διαμόρφωση της αυτοεικόνας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως είναι οι «σημαντικοί άλλοι» (οικογένεια, φίλοι/συμμαθητές, δάσκαλοι, εργοδότες κ.λπ.), η σύγκριση με άλλα πρόσωπα, οι ρόλοι τους οποίους αναλαμβάνουμε κ.λπ. Οι «σημαντικοί άλλοι» κατέχουν ένα ρόλο «καθρέφτη» στη ζωή του ατόμου, και έχουν την δυνατότητα να επηρεάσουν την αυτοεικόνα του. Η ανατροφοδότηση την οποία λαμβάνει το άτομο από τους γύρω του μπορεί να επιβεβαιώσει την γνώμη που έχει το ίδιο το άτομο για τον εαυτό του ή να την διαψεύσει δημιουργώντας του εσωτερική σύγχυση (Burns, 1982).
Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει μια εσωτερική ενδοσκόπηση ώστε το άτομο να έρθει αντιμέτωπο με τις δικές του σκέψεις και συναισθήματα καταλήγοντας στη σωστή γνώση του εαυτού. Σε περίπτωση στην οποία η αυτοεικόνα είναι ανεπαρκής στο άτομο τότε αυτό μπορεί να οδηγηθεί στην χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Αυτοεκτίμηση
Advertisment
Εν συνεχεία των πιο πάνω, η αυτοεκτίμηση είναι μια έννοια ευρέως διαδεδομένη (self-esteem) η οποία αναφέρεται στην συναισθηματική στάση του ατόμου απέναντι στον εαυτό του και μπορεί να είναι είτε θετική είτε αρνητική. Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο κατανοεί το άτομο και αντιλαμβάνεται τον εαυτό του έχει σημαντική επίδραση στον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει μια κατάσταση/γεγονός στη ζωή του (Coleman & Hendry, 1999). Για παράδειγμα, τα παιδιά με υψηλότερη αυτοεκτίμηση προσαρμόζονται καλύτερα στο σχολείο και έχουν περισσότερες πιθανότητες για υψηλότερη επιτυχία σε αντίθεση με τα παιδιά τα οποία δέχονται κριτική.
Τα παδιά τα οποία αντιλαμβάνονται την αρνητική κριτική θεωρούν τον εαυτό τους αποτυχημένο, συνεπώς σταματούν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τις οποίες έχουν. Οι ενήλικες επίσης, όταν αισθάνονται κατώτεροι από τους άλλους γύρω τους αυτόματα παραιτούνται από την προσπάθεια για κάτι καλύτερο.
Αυτοαντίληψη
Η έννοια της αυτοαντίληψης (self-concept), υποστηρίζεται σε αρκετές έρευνες ότι είναι το σύνολο των πεποιθήσεων και των στάσεων που υιοθετεί το άτομο για τον εαυτό του. Με λίγα λόγια απευθύνεται στην συνειδητοποιημένη εικόνα (γνωστική ή περιγραφική διάσταση) που έχει το άτομο για τον εαυτό του δημιουργώντας έτσι μια συμπληρωμένη οντότητα (Burns, 1982).
Η αυτοαντίληψη γίνεται όλο και περισσότερο πολύπλευρη καθώς προχωράμε από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση και το άτομο έχει πλέον την δυνατότητα να αυτοαξιολογείται. Για παράδειγμα ένα άτομο θα μπορούσε να περιγράψει το ακαδημαϊκό του επίτευγμα αναφέροντας «είμαι χαρούμενος με αυτό το οποίο κάνω» ή «τα πηγαίνω πολύ καλά σε κάποιο τομέα/μάθημα».
Συγκεκριμένα για ένα μαθητή η αυτοαντίληψή του περιλαμβάνει ένα σύνολο διαφόρων χαρακτηριστικών όπως είναι η επίδοση του στο σχολείο με βάση την ικανότητά (σταθερή) και την προσπάθειά (μεταβαλλόμενη) του. Επίσης, σημαντικό ρόλο για την αυτοαντίληψη διαδραματίζουν οι σχέσεις που συνάπτουν με τους συνομήλικους τους, τους εκπαιδευτικούς ακόμη και η φυσική/σωματική εμφάνιση κατέχει σημαντικό ρόλο.
Σημαντικό λοιπόν για όλους μας θα ήταν το να αναγνωρίσουμε τις δυνάμεις και αδυναμίες μας και τον τρόπο με τον οποίο ενεργούμε τόσο στην προσωπική όσο και στην κοινωνική ζωή. Καλλιεργώντας αυτά τα χαρακτηριστικά (αυτοεικόνα και αυτοαντίληψη) το άτομο θα είναι σε θέση να αναλάβει την ευθύνη για τα όσα συμβαίνουν στη ζωή του. Η προσωπική κρίση είναι αυτή η οποία θα βοηθήσει το άτομο να αντιληφθεί τι μετράει στη ζωή και τι όχι.
Τέλος, χρειάζεται συνεχής και σταθερή πορεία προς τον εαυτό ώστε να επέλθει η εσωτερική ισορροπία και η πραγματική ευτυχία.
——
Κριστία Κασάπη Πτυχιούχος Ψυχολόγος και Πιστοποιημένος Σύμβουλος Σταδιοδρομίας και Eπαγγελματικής Aνάπτυξης (GCDF)
Το γράψιμο με βοηθάει να αναπτυχθώ σαν άνθρωπος καθώς μέσα από αυτό ταξιδεύω μαθαίνοντας. Η ανθρώπινη ψυχή είναι ότι πολυτιμότερο έχουμε σε αυτή την ζωή. Εγγεγραμμένη Κλινική Ψυχολόγος
- Η μόνη στιγμή που πραγματικά ζεις… ΤΟ ΤΩΡΑ… - 12 Μαΐου 2016
- Τα όρια… μια γραμμή ιδιοκτησίας - 14 Μαρτίου 2016
- Μια επιτυχημένη ζωή - 8 Φεβρουαρίου 2016
